Marketing Manager: अमूल बटर टेस्टी बटर…, टाटा नमक देश का नमक…, डर के आगे जीत है…, तुम टीम बनाओ मै यह कर देता हु.., दाग अच्छे है…, झंडू बाम एक काम…ही वाक्ये तुम्ही ऐकली असणारच बरोबर. तर यावरून काय लक्षात येते की Ads मधील अशा इंटरेस्टिंग ओळी तुमच्या लक्षात राहतात. त्या लक्षात राहतात म्हणजेच त्यांचे प्रोडक्ट लक्षात राहतात. आणि त्यानंतर तुम्हाला जेव्हा कधी गरज असेल तेव्हा तुम्ही ते घेता. आणि एखाद्या कंपनीची भरभराट होते. त्यामुळे जाहिरात (ऍडव्हर्टाईसमेंट- Ads) हा कोणत्याही बिजनेस मधील खूप महत्त्वाचा भाग आहे.
टीव्ही आणि आता मोबाईल यावर तुम्ही नेहमी काही ना काही जाहिरात (ऍडव्हर्टाईसमेंट- Ads) बघतच असता. छोट्या छोट्या व्हिडिओज किंवा फोटोज मधून काही नावीन्य जपून या Ads तुमच्यापर्यंत पोहोचवल्या जातात. पण हे सुद्धा ऑटोमॅटिकली कुठून येत नसेलच. तर मग यामागे आहे तरी कोण? इतका मोठा रोल कोण प्ले करतात? जगातील माणसांचा अभ्यास करण्याची त्यांची पद्धत काय आहे? हे सर्व करण्यासाठी आपण कसं काय केलं पाहिजे? कुठे कुठे यांची खूप जास्त मागणी आहे? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला खाली दिलेल्या माहितीवरून नक्कीच मिळतील. आणि प्रत्येक Ads मागील बेसिक कन्सेप्ट काय असतात, कोणत्या स्किल्स असणे गरजेचे आहे हे तुम्हाला कळेलच. त्यामुळे 5 मिनिट ची ही माहिती वाचून पहा. पुढे वाचा.
Marketing Manager हे मार्केटिंग विभागातील मॅनेजर असतात. ते कंपनीच्या सर्व प्रमोशन आणि मार्केट रिसर्च आणि स्टडी ऍक्टिव्हिटीज वर नियंत्रण ठेवतात. बिझनेस, सर्विसेस किंवा प्रॉडक्ट चे मार्केटिंग मार्केटमध्ये चांगले अस्तित्व जपण्यासाठी मार्केटिंग मॅनेजर जबाबदार असतात. ते मार्केटमधील मागणीचा/ डिमांडचा अंदाज घेतात आणि अधिकाधिक मीडिया चॅनेलद्वारे कस्टमरची आवड वाढवण्यासाठी, क्रिएटिव्ह आणि युनिक धोरणे डेव्हलप करण्यासाठी आणि अंमलात आणण्यासाठी मार्केटिंग ग्रुपचे नेतृत्व करतात.
मार्केटिंग मॅनेजर अंतर्गत(Internal) टीम चे लीडर असतात. ते ग्राहकांना त्यांच्या कंपनीच्या प्रॉडक्ट बद्दल किंवा सेवांबद्दल माहिती असल्याची खात्री करण्यावर लक्ष केंद्रित करतात. तथापि, तो एक लहान व्यवसाय असल्यास, ही व्यक्ती एकट्याने सुद्धा काम करू शकते.
मार्केटिंग मॅनेजर जो एकाच ब्रँड किंवा प्रॉडक्टचा कर्ताधर्ता असतो त्याला प्रॉडक्ट मॅनेजर म्हणून सुद्धा ओळखले जाते.
मार्केटिंग मॅनेजर काय करतो? (What does a marketing manager do)
Marketing Manager यांना विविध जबाबदाऱ्या असतात. इंडस्ट्रीज स्पेसिफिक मानके असताना, सर्व मार्केटिंग मॅनेजर करतील अशी सामान्य कामे आहेत:
1. सार्वजनिक हित समजून घेण्यासाठी आणि उत्पादने आणि सेवांची विक्रीची योग्यता निश्चित करण्यासाठी मार्केट रिसर्च करणे.
2. सोशल मीडिया, टीव्ही, बिलबोर्ड आणि वृत्तपत्रातील लेख यांसारख्या अनेक चॅनेलवर क्रिएटिव्ह आणि अद्वितीय ऍडव्हर्टाइजमेंट धोरणे (Stratergies) डिझाइन करणे.
3. परिणाम (Outputs) आणि उद्दिष्टे (Goals) या तपशीलवार मार्केटिंग स्ट्रॅटर्जी तयार करणे.
4. सर्वसमावेशक अंदाजपत्रक (budgets) आणि खर्चाचा अंदाज (cost estimates) तयार करणे.
5. विक्री आणि ऍडव्हर्टाइजमेंट कॉन्ट्रॅक्ट तयार करण्यासाठी संभाव्य ग्राहक आणि डिपार्टमेंट सोबत वाटाघाटी (negotiation) करणे.
6. पब्लिक रिलेशन्स हाताळणे आणि अंतर्गत व बाह्य समस्या उद्भवतात तेव्हा त्यांचे निवारण करणे (Resolve).
मार्केटिंग मॅनेजर त्यांच्या कंपनीमधील सदस्यांना मोहिम वरील विशिष्ट मार्केटिंग योजनांवर ट्रेनिंग देण्यासाठी देखील जबाबदार असतात. ते त्यांच्या कार्यसंघात सामील होण्यासाठी नवीन कर्मचारी नियुक्त करतील, ब्रँड रणनीती कार्यान्वित करण्यासाठी इच्छित उद्दिष्टे पूर्ण करतील असे त्यांना वाटते. ते सर्व कार्यसंघ सदस्यांसह सहयोग करतात, मार्गदर्शन प्रदान करताना आणि कार्ये सोपवताना त्यांना लक्ष्य पूर्ण करण्यासाठी प्रेरित करतात.
मार्केटिंग मॅनेजमेंट मधील प्रोसेस (Marketing Management Process)
मार्केटिंग मॅनेजरच्या जबाबदाऱ्यांमध्ये यशस्वी होण्यासाठी, Marketing Manager खालील प्रक्रियांचे अनुसरण करतात. त्या प्रक्रियेतील प्रत्येक पायरीसाठी प्रॉडक्ट, सर्व्हिस किंवा व्यवसायावर अवलंबून एक उत्तम दृष्टीकोन आवश्यक आहे.
1. आयडिया जनरेशन (Idea Generation)
मार्केटिंग मॅनेजर कल्पना सूचनाच्या टप्प्यावर प्रॉडक्ट किंवा बिझनेस तयार करू इच्छित असलेल्या प्रॉडक्ट किंवा सर्व्हिसेस च्या आयडिया निर्माण करतात.
ते सध्याच्या काळातील ट्रेंड आणि कस्टमर चे हित समजून घेण्यासाठी मार्केट रिसर्च करतात. एखादे नवीन प्रॉडक्ट लॉन्च होत असल्यास, तेथे प्रतिस्पर्धी आहेत का? ते कितपत यशस्वी आहेत? उपलब्ध थोडा बदल ग्राहक काय म्हणत आहेत आणि ते कसे सुधारले जाऊ शकतात? यावर ते विचार करतात. आणि कस्टमर चे मत विचारात घेऊन त्याप्रमाणे योजना आखतात.
2. मार्केटिंग योजना (Marketing Plan)
मार्केट ओळखल्यानंतर आणि ट्रेंड समजून घेतल्यानंतर, मार्केटिंग मॅनेजर एक मार्केटिंग प्लॅन डेव्हलप करतात ज्याचा वापर ते त्यांच्या धोरणांची अंमलबजावणी करण्यासाठी करतात. यामध्ये लक्ष्यित कस्टमर, प्रॉडक्ट कॅम्पेन मधील आयडिया, बजेट आणि उद्दिष्टे यावर लक्ष केंद्रित करतात.
ते UX प्रॉडक्ट डिझाईन, आर्थिक विभाग (Finance) आणि विक्री (Sales) इंजिनीयर यांसारख्या विविध ग्रुप सोबत कामे करतात, अशी धोरणे विकसित करण्यासाठी जे उत्पादनाला त्याची उद्दिष्टे पूर्ण करण्यास अनुमती देतात. मार्केटिंग मॅनेजर हे मुख्य निर्णय घेणारे असताना, काही आर्थिक पैलू असू शकतात ज्यांची त्यांना माहिती नसू शकतात. त्यामुळे सर्व डिपार्टमेंटचे सहकार्य घेऊन योजना आखण्याचे काम ते करतात.
अंतिम मार्केटिंग प्लॅनच्या अंमलबजावणीपूर्वी सर्वाधिक महसूल मिळवून देईल याची खात्री करण्यासाठी मार्केटिंग मॅनेजर संभाव्य प्रेक्षकांसह टेस्ट घेतात. यामध्ये ते वैयक्तिक मॉडेलिंग किंवा कंज्यूमर इंटरव्यू (ग्राहकांचे मुलाखतीचे) च्या स्वरूपातून ट्रायल्स घेतात.
3. अंमलबजावणी आणि परिणाम (Implementation and Results)
या टप्प्यावर, मार्केटिंग मॅनेजर अंतिम मार्केटिंग प्लॅन लागू करण्यासाठी त्यांच्या डिपार्टमेंट मधील मेंबर सोबत कामे करतात. आवश्यक असल्यास डेटा वापरून, मोहिमेच्या मेट्रिक्सचा मागोवा घेण्यासाठी टाइमलाइन सेट केल्या जातात.
मोहिमेच्या परिणामांची पर्वा न करता, सर्व संशोधन आणि डेटा भविष्यातील मार्केटिंग प्रोसेस उत्तम असतील याची खात्री करतात.
मार्केटिंग मॅनेजर होण्यासाठी कौशल्ये (Skills to Become a Marketing Manager)
एक यशस्वी मार्केटिंग मॅनेजर होण्यासाठी, तुम्हाला सॉफ्ट स्किल्स आणि हार्ड स्किल्सचे मिश्रण आवश्यक आहे. खाली काही सॉफ्ट आणि हार्ड दोन्ही स्किल्स दिलेल्या आहेत-
सॉफ्ट स्किल्स
संप्रेषण (Communication):
मार्केटिंग मॅनेजरना लिखित (Written) आणि मौखिक (verbal) दोन्ही स्पष्ट आणि संक्षिप्त संवादक असणे आवश्यक आहे. सहकाऱ्यांपासून क्लायंटपर्यंत विविध प्रकारच्या लोकांना कॉम्प्लिकेटेड मार्केटिंग संकल्पना समजावून सांगणे हे सुद्धा महत्त्वाचे आहे.
नेतृत्व (Leadership):
मार्केटिंग मॅनेजर मार्केटिंग डिपार्टमेंटचे नेतृत्व करतात आणि त्यांना प्रेरित करतात. त्यांना टीम मेंबर्स ना कामे नीट सोपविण्यात, फीडबॅक पुरवण्यास आणि सकारात्मक आणि उत्पादक कामाचे वातावरण तयार करण्यास सक्षम असणे आवश्यक असते.
क्रिएटिव्हिटी (Teamwork):
मार्केटिंग हा एक सहयोगी (collaborative) प्रयत्न असतो. मार्केटिंग मॅनेजर्सना कंपनीमधील इतर संघांसह, जसे की सेल्स, प्रॉडक्ट डेव्हलपमेंट आणि कस्टमर सर्विसेस मध्ये प्रभावीपणे काम करण्यास सक्षम असणे आवश्यक आहे.
सर्जनशीलता (Creativity):
मार्केटिंग म्हणजे ग्राहकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी आणि त्यांना गुंतवून ठेवण्यासाठी नवीन आणि नाविन्यपूर्ण मार्ग आणणे. त्यामुळे सुद्धा स्किल मार्केटिंग मॅनेजर मध्ये असणे आवश्यक असते.
समस्या सोडवणे (Problem-solving):
मार्केटिंगमध्ये गोष्टी नेहमी योजनेनुसार होत नाहीत. मार्केटिंग मॅनेजर ना गंभीरपणे विचार करण्यास आणि समस्या जलद आणि कार्यक्षमतेने सोडविण्यास सक्षम असणे आवश्यक आहे.
हार्ड स्किल्स
विपणन ज्ञान (Marketing Knowledge):
यामध्ये मार्केटिंगची तत्त्वे समजून घेणे समाविष्ट असते, जसे की मार्केट रिसर्च, सेगमेंटेशन, टार्गेटिंग, पोझिशनिंग आणि मार्केटिंग मिक्स टास्क.
ऍनालिसिस (Analysis):
मार्केटिंग मॅनेजर ना त्यांच्या विपणन मोहिमांचे परिणाम ट्रॅक आणि मोजण्यात सक्षम असणे आवश्यक असते. यासाठी मार्केटिंग ऍनालिसिस आणि डेटा इंटरप्रिटेशनची मजबूत समज आवश्यक आहे.
कन्टेन्ट मार्केटिंग (Content marketing):
कंटेंट मार्केटिंग कोणत्याही मार्केटिंग स्ट्रॅटर्जी चा एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. मार्केटिंग मॅनेजर ना माहितीपूर्ण, आकर्षक आणि मार्केटिंग उद्दिष्टे साध्य करण्यात मदत करणारी सामग्री तयार आणि व्यवस्थापित करण्यात सक्षम असणे आवश्यक आहे.
सोशल मीडिया मार्केटिंग (Social Media Marketing):
सोशल मीडिया हे ग्राहकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी आणि गुंतवून ठेवण्याचे एक शक्तिशाली साधन आहे. मार्केटिंग मॅनेजर ना सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म आणि मार्केटिंग हेतूंसाठी त्यांचा प्रभावीपणे कसा वापर करावा याबद्दल परिचित असणे आवश्यक आहे.
SEO (सर्च इंजिन ऑप्टिमायझेशन):
SEO म्हणजे सहज इंजिन रिझल्ट पेजेस मध्ये (SERPs) उच्च रँक करण्यासाठी वेबसाइट ऑप्टिमाइझ करण्याचा सराव. वेबसाइटवर सेंद्रिय रहदारी चालवण्यासाठी हे महत्त्वाचे आहे.
बजेटिंग (Budgeting):
Marketing Manager मार्केटिंग बजेट व्यवस्थापित करण्यासाठी जबाबदार असतात. यासाठी मजबूत बजेट आणि आर्थिक नियोजन कौशल्ये आवश्यक आहेत.
प्रोजेक्ट मॅनेजमेंट (Project management):
मार्केटिंग मोहिमा हे एकापेक्षा जास्त हलणारे भाग असलेले जटिल प्रकल्प आहेत. मार्केटिंग व्यवस्थापकांना हे प्रकल्प वेळेवर आणि बजेटमध्ये पूर्ण झाले आहेत याची खात्री करण्यासाठी ते प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यास सक्षम असणे आवश्यक आहे.
MBA प्रोग्राम बद्दल माहिती हवी असेल तर खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा
मार्केटिंग मॅनेजर कसे व्हावे? (How to Become a Marketing Manager)
बॅचलर डिग्री (Bachelor Degree):
मार्केटिंगमधील बॅचलर डिग्री हा सर्वात सामान्य मार्ग आहे. हे तुम्हाला मार्केटिंग मधील तत्त्वे, ग्राहक वर्तन (कस्टमर बिहेवियर), बाजार संशोधन (Market Research) आणि मोहिमेच्या विकासामध्ये मजबूत पायासह सुसज्ज करते. जर तुमच्याकडे मार्केटिंग साठी उत्तम फोकस असेल तर तुम्ही कम्युनिकेशन्स किंवा बिझनेस मॅनेजमेंट मधील डिग्री देखील करू शकता.
पदव्युत्तर पदवी -पर्यायी (Master’s Degree -Optional):
नेहमी आवश्यक नसणारे, मार्केटिंग किंवा संबंधित क्षेत्रातील पदव्युत्तर पदवी तुम्हाला एक चांगला फ्लो देऊ शकते, विशेषत: जर तुम्ही डिजिटल मार्केटिंग किंवा मार्केटिंग ॲनालिसिस सारख्या मार्केटिंगच्या विशिष्ट क्षेत्रात विशेषतज्ञ बनण्याची इच्छा असेल तर मास्टर्स डिग्री नक्की पूर्ण करा.
एंट्री-लेव्हल मार्केटिंग रोल्स (Entry Level Marketing Roles):
मार्केटिंग असिस्टंट, सोशल मीडिया कोऑर्डिनेटर किंवा कंटेंट मार्केटिंग स्पेशलिस्ट यासारख्या एन्ट्री-लेव्हल भूमिकांद्वारे क्षेत्रातील अनुभव मिळवा. या पोझिशन्स तुम्हाला विविध मार्केटिंग फंक्शन्समध्ये व्यावहारिक कौशल्ये विकसित करण्यात मदत करतील आणि मॅनेजमेंट पोझिशन्ससाठी चांगल्या संधी प्रदान करतील.
इंटर्नशिप (Internship):
शाळेत असतानाच व्यावहारिक अनुभव मिळविण्याचा इंटर्नशिप हा एक उत्तम मार्ग आहे. ग्रॅज्युएशननंतर तुम्हाला ज्या कंपन्यांमध्ये काम करायचे आहे तेथे इंटर्नशिपच्या संधीच्या शोधात राहा.
तुमची कौशल्ये विकसित करा (Develop your skills):
Marketing Manager बनण्यासाठी उत्तम स्किल्स डेव्हलप करा आणि मार्केटिंग मॅनेजमेंट मधील सर्व कामे नीटपणे हाताळण्यासाठी तुम्ही वरील भागातील काही स्किल्स नक्की वापरू शकता.
तुमचा पोर्टफोलिओ तयार करा (Build your portfolio):
पोर्टफोलिओ तयार करून तुमची मार्केटिंग स्किल्स आणि अनुभव प्रदर्शित करा. यामध्ये तुमच्या लेखनाचे नमुने, तुम्ही काम केलेल्या मार्केटिंग मोहिमा किंवा तुमच्या यशाचे प्रात्यक्षिक असलेल्या केस स्टडीचा समावेश असू शकतो.
शिकत राहा (Keep Learning):
मार्केटिंग लँडस्केप सतत विकसित होत आहेत. इंडस्ट्री इव्हेंटमध्ये उपस्थित राहून, ऑनलाइन कोर्सेस घेऊन आणि मार्केटिंग प्रकाशने वाचून नेहमी पुढे राहण्याचा प्रयत्न करा.
मार्केटिंग मॅनेजरची सॅलरी (Marketing Manager's Salary & Job Outlook)
डिजिटल मार्केटिंगमध्ये काम करणाऱ्या व्यावसायिकांचा दृष्टीकोन आशादायक आहे. US ब्युरो ऑफ लेबर स्टॅटिस्टिक्सने अंदाज वर्तवला आहे की 2021 ते 2031 पर्यंत दरवर्षी सरासरी 35,000 मार्केटिंग नोकऱ्या तयार होतील.
मार्केटिंग मॅनेजरच्या सरासरी पगाराबद्दल तपशीलवार माहितीसाठी खाली पहा-
अनुभव:
इतर करियरप्रमाणेच, अनुभव हा एक प्रमुख घटक प्रामुख्याने सर्व ठिकाणी पाहायला मिळतो. एंट्री-लेव्हल पोझिशन्स सुमारे ₹3,00,000 पासून सुरू होऊ शकतात, तर 5 वर्षांपेक्षा जास्त अनुभव असलेले वरिष्ठ-स्तरीय व्यवस्थापक ₹15,00,000 किंवा अधिक पर्यंत पोहोचू शकतात.
स्थान:
मुंबई आणि दिल्ली सारखी मोठी शहरे सामान्यत: लहान शहरांपेक्षा जास्त पगार देतात.
उद्योग (Industry): तंत्रज्ञान किंवा फायनान्स क्षेत्रातील मार्केटिंग मॅनेजरना शिक्षण किंवा ना-नफा क्षेत्रातील लोकांच्या तुलनेत जास्त पगार मिळू शकतो.
Marketing Manager's Future (मार्केटिंग मॅनेजरचे भविष्य)
Marketing Manager चे भविष्य उज्ज्वल आहे! नोकरीच्या मार्केटमध्ये भरपूर संधींसह सरासरीपेक्षा वेगाने वाढ होण्याची अपेक्षा आहे. याचे कारण असे की मार्केटिंग सतत डेव्हलप होत असते आणि सतत बदलणाऱ्या लँडस्केपवर नेव्हिगेट करण्यासाठी कंपन्यांना नेहमी कुशल व्यावसायिकांची आवश्यकता असते.
तथापि, यशासाठी आवश्यक कौशल्ये बदलत आहेत. क्रिएटिव्हिटी आणि कम्युनिकेशन अजूनही महत्त्वाचे आहेत, डेटा एनालिसिस आणि टेक्नॉलॉजीचा वापर करणे अधिक महत्त्वाचे असेल. मार्केटिंग मॅनेजर ना ग्राहकांचे वर्तन समजून घेण्यासाठी आणि मोहिमा ऑप्टिमाइझ करण्यासाठी सोशल मीडिया ॲनालिटिक्स, कस्टमर रिलेशनशिप मॅनेजमेंट (CRM) सॉफ्टवेअर आणि अगदी आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) यांसारख्या गोष्टीं आत्मसात करत राहणं आवश्यक आहे.
मार्केटिंग मॅनेजर कोर्सेस (Marketing Manager Courses)
Coursera (Marketing Management course)-
या मार्केटिंग मॅनेजमेंट कोर्सेसमध्ये प्रभावी ब्रँडिंग, सेल्स, डिजिटल गोष्टी आणि कस्टमर रिलेशन्स यासाठी आवश्यक असलेली महत्त्वाची स्ट्रॅटर्जी आणि साधने समाविष्ट आहेत, जे तुम्हाला वेगवान मार्केट मधील वातावरणात उत्कृष्ट कामगिरी करण्यासाठी सुसज्ज करतात.
Link – Coursera Marketing Management Course
Udemy (Marketing Management Courses)-
मार्केटिंग मॅनेजमेंट मध्ये करिअर घडवण्यासाठी तुम्हाला आवश्यक असलेल्या सर्व फ्रेमवर्क, कौशल्ये आणि सल्ले इथे आहेत.
Link –Udemy – Marketing Management Course
Shiksha.com (Understand customers needs and online behaviours)-
अपस्किलिंग हा यशाचा उत्तम रोडमॅप आहे. वास्तविक जीवनातील केस स्टडी आणि उदाहरणांद्वारे वेब ॲनालिटिक्सची गंभीर तत्त्वे जाणून घेण्यासाठी या कोर्समध्ये नावनोंदणी करा