Career Option: ISRO मध्ये Scientist होण्याचे स्वप्न! पण त्याआधी जाणून घ्या ISRO विषयी सर्व

अंतराळ संशोधनात भारताचा अभिमान आणि आनंद आपण ज्याला मानतो असा हा इस्रो (ISRO) अमेरिकेतील नासाला खांद्याला खांदा देऊन उभा आहे. समर्पित शास्त्रज्ञ आणि अभियंत्यांची ही टीम केवळ ताऱ्यांकडे टक लावून पाहत नाही; ते त्यांच्या ज्ञानाचा वापर विविध क्षेत्रात भारताच्या भल्यासाठी करतात. पृथ्वीभोवती फिरणाऱ्या त्या उपग्रहांमागे ज्या सूत्रधारांचे हाथ आहेत तेच इस्रो चे सायंटिस्ट आहे, जे उपग्रह कम्युनिकेशनसाठी, फोनच्या सिग्नलसाठी व हवामानाचा अंदाज लावण्यात मदत करतात. पण इस्रोच्या महत्त्वाकांक्षा आपल्या ग्रहाच्या पलीकडे पोहोचल्या आहेत.

त्यांनी मंगळावर यशस्वीरित्या एक प्रोब पाठवले आहे, आणि असे करणारी ISRO ही जगातील केवळ चौथी अवकाश संस्था बनली आहे! इस्रो आव्हानापासून मागे हटत नाही. इतर काही अंतराळ कार्यक्रमांच्या तुलनेत कमी संसाधने असूनही ते सतत नवीन आणि किफायतशीर तंत्रज्ञान विकसित करतात, ज्यामुळे ते अवकाश संशोधनात अग्रेसर बनतात. त्यांच्या नाविन्यपूर्ण भावनेने आणि समर्पणाने भारत आणि जगासाठी अविश्वसनीय गोष्टी करत इस्रोला जागतिक स्तरावर ओळखले जाणारे नाव बनवले आहे.

इस्रोची स्थापना कशी झाली?

इस्रोच्या लॉन्चिंग स्टेशन कहाणी!!

रॉकेटसाठी लॉंचिंग स्टेशन म्हणून श्रीहरीकोटाच योग्य का आहे?

एका मागोमाग एक सगळ्या प्रश्नांची माहिती घेऊयात.!

तुम्हाला लोकप्रिय अवकाश संस्था इस्रोच्या लॉन्चिंग स्टेशन कहाणी माहीत आहे का?
जीएका छोट्या गावातील चर्चपासून सुरू झाली होती!!

इस्रोची स्थापना कशी झाली,
आणि भारताने त्यांचे पहिले रॉकेट कसे प्रक्षेपित केले?
1920 पासून अनेक शास्त्रज्ञ भारतात अंतराळ प्रयोग करत होते.त्यापैकी आघाडीवर होते एसके मित्रा, मेघनाद साहा आणि सीव्ही रमण.भारतात संघटित अवकाश संशोधनाचे नेतृत्व प्रथम दोन शास्त्रज्ञांनी केले. जे अणुऊर्जेचे जनक म्हणून ओळखले जाणारे डॉ होमी भाभा आहेत आणि दुसरे म्हणजे डॉ. विक्रम साराभाई, ज्यांनी 1947 मध्ये भौतिक संशोधन प्रयोगशाळा अहमदाबाद, गुजरातची स्थापना केली.

भारतासाठी अंतराळ तंत्रज्ञान विकसित करण्याचे साराभाईंचे स्वप्न होते, ज्याचा वापर ते देशाच्या हितासाठी करू शकतील. आणि त्याच्या स्वप्नाला प्रेरणा मिळाली जेव्हा 1957 मध्ये रशियाने स्पुतनिक 1 उपग्रह प्रक्षेपित केला.भारतासारख्या देशासाठी महागडे अवकाश तंत्रज्ञान विकसित करणे हे मोठे आव्हान होते. पण आव्हान असूनही, डॉ. होमी भाभा आणि डॉ. विक्रम साराभाई यांनी पंतप्रधान नेहरूंची भेट घेतली आणि त्यांना अंतराळात गुंतवणूक करण्यास राजी केले.1962 मध्ये शेवटी, डॉ. विक्रम साराभाई यांच्या नेतृत्वाखाली, भारतीय अंतराळ संशोधन समिती उर्फ INCOSPAR ची स्थापना झाली. 

भारताच्या उपग्रहासाठी व रॉकेटसाठी लॉंचिंग स्टेशन म्हणून श्रीहरीकोटाच योग्य का आहे?

डॉ. साराभाईंच्या प्रयत्नांमुळे नासाने त्यांचे रॉकेट नायके-अपाचे’ भारताला कर्ज स्वरूपात देण्यासाठीच्या करारावर स्वाक्षरी केली.पण त्यासाठी त्यांना रॉकेट लॉन्चिंग स्टेशनची गरज होती. लॉन्चिंग लोकेशनच्या शोधात डॉ. साराभाईंनी देशभरात अनेक ठिकाणी शोध घेतला, शेवटी ते केरळच्या तिरुअनंतपुरममधील थुंबा नावाच्या लहान मच्छिमारांच्या गावात पोहोचले. 

त्याला समजले की मेरी मॅग्डालीनच्या चर्चमध्ये, होकायंत्राची सुई उत्तरेकडे किंवा दक्षिणेकडे निर्देशित करत नाही. म्हणजे हे चर्च चुंबकीय विषुववृत्तावर वसलेले होते. आणि गाव भौगोलिक विषुववृत्ताच्या जवळ होते. रॉकेट लाँचिंग स्टेशन पृथ्वीच्या भौमितिक विषुववृत्ताच्या जितके जवळ असेल तितकेच ग्रहांची फिरकी रॉकेटच्या प्रक्षेपणाला गती देईल हे त्यांना माहीत होते. म्हणजे हे ठिकाण लॉन्चिंग स्टेशनसाठी योग्य आहे. यावर त्यांचा विश्वास पक्का झाला.

जेव्हा डॉ. साराभाई आणि त्यांचे सहकारी शास्त्रज्ञ चर्चच्या बिशपला/फादरला भेटले, तेव्हा चर्चची जमीन खरेदी करण्याबद्दल त्यांच्याशी बोलले तेव्हा आदरणीय पीटर परेरा हसले.

आणि रविवारी भेटण्याकरिता जनसमुदायासाठी सर्वांना आमंत्रित केले. जनसमुदायादरम्यान फादर यांनी डॉ.साराभाईंचा प्रश्न ग्रामस्थांसमोर अशा प्रकारे मांडला की “माझ्या मुलांनो, आज आपल्यामध्ये एक प्रसिद्ध शास्त्रज्ञ आहे. ते अंतराळ विज्ञान आणि संशोधनासाठी आपल्या चर्च व गावासाठी विचारणा करीत आहेत. लक्षात ठेवा मुलांनो , विज्ञान आणि अध्यात्म दोन्ही मानवाच्या समृद्धीसाठी कार्य करतात. विज्ञान आपले जीवन चांगले बनवण्याचा प्रयत्न करतो, तर अध्यात्म आपले मन. म्हणजे विक्रम आणि मी एकच काम करतो. मग या वैज्ञानिक प्रयोगासाठी आपण आपल्या परमेश्वराचे घर दान करायचे का?

फादरचे म्हणणे ऐकून गावकऱ्यांनी करार करण्याचा निश्चय केला आणि 100 दिवसांच्या आत गावाचे स्थलांतर करण्यात आले. रॉकेट डिझाइन आणि असेंब्ली सेंटर बनवण्यासाठी त्याच चर्चचा वापर करण्यात आला. फादरचे घर अंतराळ अभियांत्रिकी कार्यशाळेसाठी वापरले जात होते आणि चर्चची गोठा ही नवीन प्रयोगशाळा होती.

आणि हेच गाव आजचे थुंबा इक्वेटोरियल रॉकेट लॉन्चिंग सेंटर बनले. जेव्हा नासाचे रॉकेट प्रक्षेपण प्लॅटफॉर्मवर आणले गेले तेव्हा सर्वांनी एक अनोखे दृश्य पाहिले. आपले शास्त्रज्ञ रॉकेटचे भाग सायकलवर आणत होते. सर्व काही सुरळीत सुरू असताना अचानक रॉकेट असेंबल करत असताना आणि लाँचरवर असेंबल करताना हायड्रोलिक क्रेनमधून गळती होऊ लागली. शेवटी जेव्हा शास्त्रज्ञांनी रॉकेट मॅन्युअली स्थितीत आणले तेव्हा त्यांच्या लक्षात आले की रिमोट लॉन्च सिस्टम देखील खराब झाली आहे. ही बिघाड दुरुस्त करताना दिवस मावळला होता आणि शेवटी प्रक्षेपणाची वेळ आली होती. व सगळ्या जगाची नजर भारतावर होती. 21 नोव्हेंबर 1963 रोजी संध्याकाळी 6.25 वाजता प्रक्षेपण काउंटडाउन सुरू झाले. लाँच साथी घड्याळाचे टिक टिक सुरू झाले.

५…४…३…२…१…

अश्या अनोख्या आणि मनोरंजक गोष्टी जर विडियो स्वरूपात बघायच्या असतील तर The EPIC Channel चॅनेल वर जाऊन नक्की बघा!!