12वी पूर्ण केल्यावर तुमच्या भविष्यातील कारकीर्दीच्या संदर्भात अनेक संधी उघडतात. मात्र, इतके पर्याय उपलब्ध असल्यामुळे कोणता मार्ग निवडायचा हे ठरवणे कठीण होऊ शकते. या ब्लॉग पोस्टमध्ये,(Career Options after 12th) 12वी पूर्ण केल्यानंतर योग्य कारकीर्द पर्याय निवडण्यासाठी तुम्हाला काही महत्वाची विचारणीय मुद्दे आणि रणनीती आम्ही सांगणार आहोत.
1. स्व-मूल्यांकन-Self Assessment
- सुरुवात तुमच्या आवडीनिवडीनुसार, क्षमता आणि मूल्यांकनाने करा. 12वी मध्ये तुम्हाला आवडलेले विषय आणि ज्यामध्ये तुम्ही चांगले आहात अशा क्षेत्राचा विचार करा.
- तुमच्या व्यक्तिमत्त्वाची वैशिष्ट्ये आणि कारकीर्दीशी जुळणारे पर्याय जाणून घेण्यासाठी कारकीर्द मूल्यांकन चाचण्या घ्या.
स्व-मूल्यांकनासाठी प्रश्न-Self Assessment Questions
- कोणते विषय किंवा क्रियाकलाप/activities मला खरोखर आवडतात?
- केव्हा मी सर्वात समाधानी आणि व्यग्र असतो?
- माझ्या कोणत्या क्षमता आणि प्रतिभा/talent आहेत? (उदा., संवाद, सर्जनशीलता, विश्लेषणात्मक कौशल्ये)
- कोणत्या यशस्वी गोष्टींमुळे किंवा अनुभवांमुळे मला सर्वात जास्त समाधान मिळाले आहे?
- एखाद्या कारकीर्दीमध्ये माझ्यासाठी कोणती मूल्ये महत्त्वाची आहेत? (उदा., लोकांना मदत करणे, सर्जनशीलता/creativity, स्वायत्तता/autonomy)
- माझी दीर्घकालीन कारकीर्द ध्येये किंवा आकांक्षा काय आहेत?
- कोणत्या प्रकारच्या कार्यांमधून किंवा प्रकल्पांमधून मला सर्वाधिक समाधान मिळते?
- कोणत्या वातावरणात किंवा कामाच्या ठिकाणी मी चांगले काम करतो? (उदा., सहयोगात्मक, स्वतंत्र, रचनेत्मक/collaborative, independent, structured)
- भूतकाळात मी कोणत्या आव्हानांवर किंवा अडथळ्यांवर यशस्वीरीत्या मात केली आहे?
- माझ्या कौशल्य आणि क्षमतांबद्दल शिक्षक, सहकारी किंवा मार्गदर्शकांकडून मला कोणता प्रतिसाद मिळाला आहे?
- माझ्या मोकळ्या वेळात मी कोणत्या क्रियाकलाप किंवा छंदांमध्ये सहभागी होतो?
- माझ्या व्यक्तिमत्त्वाचे कोणते पैलू माझ्या कारकीर्दीच्या निवडणीवर प्रभाव पाडतात असे मला वाटते?
- माझ्या कामाद्वारे मी जगात कसा चांगला परिणाम आणू शकतो?
- कामाचे जीवन आणि लवचिकता यांच्या संदर्भात माझ्या काय प्राधान्य आहेत?
- कोणत्या कारकीर्द मार्गांबद्दल किंवा व्यवसायांबद्दल मी उत्सुक आहे किंवा अधिक शोध घेण्यासाठी इच्छुक आहे?
2.करिअर पर्यायांचा शोध:Finding Career Option
बारावी सायन्स नंतर करिअरचे पर्याय|Career options After 12th Science
सायन्स पदवीधरांनी उपलब्ध असलेल्या विविध कारकीर्द मार्गांचा शोध घ्या. काही लोकप्रिय पर्याय खालीलप्रमाणे आहेत:
- जैवतंत्रज्ञान-Biotechnology- BSC, MSC
- मायक्रोबायोलॉजी-Microbiology- BSC, MSC
- फॉरेन्सिक सायन्स-Forensic Science- BSC, MSC
- बायोकेमिस्ट्री-Biochemistry- BSC, BSC (HONS)
- उद्योजकता-Entrepreneurship- BA, BA (HONS)
- खगोल भौतिकशास्त्र-Astrophysics- BSC
- आण्विक जीवशास्त्र-Molecular Biology- BSC
- अभियांत्रिकी- Engineering- BE, B TECH
- वैद्यकीय- Medical-MBBS BAMS BDS BUMS BYNS BHMS
२. बारावी वाणिज्य नंतर करिअरचे पर्याय|Career options After 12th Commerce
वाणिज्य पदवीधरांनी उपलब्ध असलेल्या विविध कारकीर्द मार्गांचा शोध घ्या. काही लोकप्रिय पर्याय खालीलप्रमाणे आहेत:
- ई-कॉमर्स – E-commerce- BCOM, BSC, BBA
- आंतरराष्ट्रीय व्यापार- International Business- BA, BACHLORS, BSC, BCOM
- व्यवस्थापन लेखा आणि आंतरराष्ट्रीय वित्त – Management Accounting and International Finance- BCOM,MBA
- आर्थिक विश्लेषण- Financial Analysis- BCOM, MCOM
- विपणन आणि जाहिरात व्यवस्थापन- Marketing and Advertising Management- BCOM, MCOM
- उद्योजकता- Entrepreneurship- BCOM, MBA
- मानव संसाधन व्यवस्थापन -Human Resource Management- Undergraduate (UG), Postgraduate (PG), Diploma
- ऑपरेशन्स व्यवस्थापन – Operations Management- BCOM, Postgraduate (PG)
- व्यवसाय विश्लेषण- Business Analytics- MBA BBA PGDM
- डिजिटल मार्केटिंग- Digital Marketing- UG, PG and Diploma
- रिअल इस्टेट व्यवस्थापन- Real Estate Management – BA / MA (Hons)
- पुरवठा साखळी व्यवस्थापन- Supply Chain Management- BA, MSC, MBA
- पर्यटन आणि प्रवास व्यवस्थापन- Tourism and Travel Management- BA, BSC,BBA,DIPLOMA
३. बारावी कला नंतर करिअरचे पर्याय|Career options After 12th Arts
कला पदवीधरांनी उपलब्ध असलेल्या विविध कारकीर्द मार्गांचा शोध घ्या. काही लोकप्रिय पर्याय खालीलप्रमाणे आहेत:
- पत्रकारिता आणि जनसंचार- Journalism&Mass Communication- UG, PG, PhD, Diploma
- ग्राफिक डिझाईन आणि दृश्यकला- Graphic Design and Visual Arts- Diploma, Undergraduate, Postgraduate
- समाजकार्य आणि मार्गदर्शन- Social work and guidance- Diploma, Undergraduate, Postgraduate & Doctorate
- भाषा आणि भाषाशास्त्र- Language and Linguistics- UG, PG, Doctorate
- शिक्षण आणि अध्यापन- Education and Teaching- D.Ed, D.El.Ed, D.P.Ed, B.Ed, B.El.Ed, B.P.Ed, M.Ed, M.P.Ed, MA Education
- कार्यक्रम व्यवस्थापन- Program Management- BA, MA
- जनसंपर्क- public relations-BA (Hons), PG Diploma, MA
- फॅशन डिझायनिंग- Fashion designing- UG & PG
- डिजिटल मार्केटिंग- Digital Marketing- BBA, MSc, MBA
प्रत्येक कारकीर्दी पर्यायासाठी जॉब मार्केट ट्रेंड, वेतनसंभावना आणि वाढीच्या संधी यांचा विचार करा.
हे काही पर्याय आहेत. ज्याचा तुम्ही विचार करू शकता. सर्वप्रथम स्वत:ला प्रश्न विचारून विषयाची आवड, तुमचे स्किल्स ह्या सर्वांचा करा.
3. मार्गदर्शन शोधा:Seek Guidance
- तुमच्या आवडीच्या क्षेत्रातील कारकीर्द मार्गदर्शक, शिक्षक आणि व्यावसायिकांशी सल्लामसलत करा. ते त्यांच्या अनुभवावर आधारित मौल्यवान माहिती आणि सल्ला देऊ शकतात.
- उद्योग क्षेत्रातील तज्ञांशी नेटवर्क तयार करण्यासाठी आणि विविध कारकीर्द मार्गांबद्दल प्रत्यक्ष ज्ञान मिळवण्यासाठी कारकीर्द मेळावे, कार्यशाळा आणि परिषदांना उपस्थिती लावा.
4. पुढील शिक्षणाचा विचार करा:Think about Higher education
- तुमच्या कारकीर्दीच्या ध्येयांशी जुळते पुढील शिक्षण घेणे आवश्यक आहे का ते तपासा. तुमच्या आवडत्या क्षेत्रात संबंधित अभ्यासक्रम देणारे महाविद्यालये, विद्यापीठे आणि व्यावसायिक संस्थांचा शोध घ्या.
- तुमच्या शिक्षणाचा पाठपुरावा करण्यासाठी उपलब्ध असलेल्या शिष्यवृत्ती, अनुदान आणि आर्थिक मदतीच्या पर्यायांचा शोध घ्या.
- जसे की ; समजा तुम्ही सायन्स विभागातले आहात. आणि मायक्रोबायोलॉजी ह्या विषयात पदवी घेण्यात रस ठेवता. मायक्रोबायोलॉजिस्ट म्हणून करिअर केल्याने शैवालच्या (algae) कार्यात्मक वापरापासून ते जीवन-रक्षक लसींच्या निर्मितीपर्यंत कोणत्याही गोष्टींचा अभ्यास तुम्ही करू शकता. हे लक्षात घ्या.
- त्याचबरोबर एखादा कोर्स जर मोठ्या यूनिवर्सिटी च्या शिक्षकांकडून शिकलात. तर CV तर चारचाँद लागतीलच पण त्याचबरोबर ज्ञानातही भर पडेल. उदाहरणार्थ; UNIVERSITY OF READING- Small and Mighty: Introduction to Microbiology चा हा कोर्स .
5. प्रत्यक्ष अनुभव मिळवा: Practical Experience
- इंटर्नशिप, अंशकालीन नोकरी, स्वयंसेवी काम आणि स्वतंत्रपणे काम करण्याच्या संधी तुम्हाला मौल्यवान, प्रत्यक्ष अनुभव देऊ शकतात आणि निश्चित कारकीर्द मार्ग तुमच्यासाठी योग्य आहे का हे ठरवण्यास मदत करतील.
- तुमच्या कौशल्यांचे आणि यशांचे प्रदर्शन करणारे पोर्टफोलिओ तयार करा जे तुमच्या नोकरी किंवा पुढील शिक्षणासाठी अर्ज करताना तुमची विश्वासार्हता वाढवेल.
- प्रत्यक्षात कशी कामे होतात त्याचा अंदाज घेण्यासाठी एखादी इंटर्नशिप करा. जेणेकरून वास्तवाच्या अनुभवामुळे तुम्हाला कळेल की हीच ती फील्ड आहेका जिथे मी माझ भविष्य बघू शकतो का नाही?
उदाहरणार्थ; मायक्रोबायोलॉजी साठी ऑफर केली जाणारी ही इंटर्नशिप जी तामिळनाडू मध्ये स्थित आहे व प्रत्यक्ष कामाचा अनुभव देते.
6. अद्ययावत रहा: Keep Yourself Updated
- उद्योग क्षेत्रातील ट्रेंड, तांत्रिक प्रगती आणि जॉब मार्केटमधील बदलांबद्दल माहिती मिळवा.
- उदाहरणार्थ ; Microbiology च्या क्षेत्रात आजकाल कोणत्या घडामोडी समोर येत आहेत. आणि कोणते विषय चर्चेत आहेत, जेणेकरून आपण आपला कल त्याच्याकडे वळतो आहेका ते पाहू शकू?
- सूक्ष्मजंतू शोधक: ज्याचे काम तुमच्या पोटात कोणते जंतू आहेत का? हे ओळखणे किंवा कोणत्या प्रकारचे साफ दिसणारे पाणी देखील प्रदूषित असू शकते हे ओळखणे . यासारखे रहस्ये सोडवण्यासाठी शास्त्रज्ञ सूक्ष्मजीवांच्या संपूर्ण समुदायाचे विश्लेषण करू शकतात. तर अश्याच ट्रेंडिंग गोष्टींचा मागोवा घेणे.
- सूक्ष्मजीव CSI (Crime Scene Investigation): ही देखील एक नवीन शाखा आहे जिथे क्रिमिनल केस संदर्भात तुमच्या expertise जी गरज भासू शकते. उदा : सूक्ष्मजीव बोटांचे ठसे सोडतात! डीएनए सिक्वेन्सिंग आणि बायोइन्फॉरमॅटिक्स चा वापर करून त्याचा पाठलाग केला जातो. हे डिटेक्टिव्हच्या कामासारखे आहे. अन्न खराब होण्यापासून ते रोगाच्या उद्रेकापर्यंतच्या गुन्ह्यांचे कारण काय आहे हे शोधणे.
- आत्ता हीच न्यूज बघा. ह्यामध्ये समजत आहे की सरकारने जीनोम इंडिया उपक्रमाने मंगळवारी (27 फेब्रुवारी) संपूर्ण देशभरातील निरोगी व्यक्तींच्या 10,000 संपूर्ण जीनोमचा(जनुकांचा) यशस्वी क्रम तयार केला आणि लोकसंख्येचा अनुवांशिक नकाशा तयार केला.ज्यावरून एखाद्या व्यक्तीची उंची, डोळ्यांचा रंग, त्यांना होणारे अनुवांशिक रोग ज्याचा त्यांना जास्त धोका असेल अशा सर्व गोष्टी अनुवांशिक नकाशाद्वारे समजणार आहे.
