Nokia….Nokia…Nokia
एक अशी वेळ होती जेव्हा. सर्व जागोजागी लोकांना मोबाईल म्हणजे काय तर फक्त Nokia अशी समज होती.
पण आता कुठे गेले ते नाव कुठे गेली त्याची रिंगटोन ज्याचे सर्वजण चाहते होते. आता Apple, One Plus, Samsung, Xiaomi या मोबाईल कंपनीचा सर्व जागी गाजावाजा आहे. तर असे का झाले Nokia कंपनीने तर काही चुकीचे सुद्धा केले नव्हते तरी त्यांचे अस्तित्व लुप्त का पावले. याचे उत्तर फक्त एकच की त्यांनी स्वतःमध्ये उत्तम प्रकारची इम्प्रुवमेंट नाही केली. तसेच अगदी वेगाने बदलत चाललेल्या जगाशी/ मार्केट सोबत त्यांनी बदलणे टाळले. अशा वेगवान जगात कस्टमरच्या अपेक्षा नक्कीच वाढल्या परंतु त्या पूर्ण करण्यासाठी या कंपनीचे बळ कमी पडले. तर आजच्या काळात सुद्धा प्रगती करत असलेल्या मोठ्या कंपनी काय करत आहेत. तर त्या ग्राहकांच्या नेहमीच्या अपेक्षांना पूर्ण करण्याचे प्रयत्न करत आहेत आणि स्वतःमध्ये नाविन्य टिकवून ठेवत आहेत.
पण हे नाविन्य टिकवण्यासाठी त्यावर संशोधन करणे, कस्टमरच्या अपेक्षांवर लक्ष ठेवणे, गेल्या कित्येक वर्षांमध्ये झालेल्या बदलामुळे मार्केटने नक्की काय शिकवले याची पुन्हा पुन्हा पडताळणी करून त्याचा अभ्यास करणे आणि वेगाने प्रगती करणाऱ्या जगाचा हात कसा पकडून चालावं यासाठी गेल्या काही वर्षांमध्ये ‘Business Analyst’ हा जॉब रोल खूप लोकप्रिय झाला आहे. ज्याच्या प्रत्येक डिसिजन वर मोठ्या मोठ्या बिजनेसचे भविष्य ठरले जाते.
तर नक्की Business Analyst असतात तरी कोण? ते नक्की काय करतात? सध्या त्यांची मागणी कशी आहे? Business Analyst बनण्यासाठी नक्की करावं तरी काय लागते? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला अधिक चांगल्या प्रकारे स्पष्टता (Clarity) देण्यास खाली तुमची वाट पाहत आहे. तर तुमच्या आयुष्यातील 5 मिनिट देऊन खालील माहिती नक्की वाचा ज्यामुळे तुम्हाला खूप गोष्टी सोप्या पद्धतीने समजून येतील. फक्त पुढे वाचा.
सोप्या भाषेत Business Analyst हे बिझनेस साठी समस्या सोडवणारे असतात. ते कंपनी कशी काम करते हे शोधून काढतात, सुधारणेसाठी (Improvement साठीची क्षेत्रे ओळखतात आणि नंतर गोष्टी अधिक सुरळीत आणि कार्यक्षमतेने चालवण्याच्या मार्गांची शिफारस(Recommendations) करतात. बिझनेस समजून घेण्यासाठी आणि उपाय शोधण्यासाठी ते डेटा आणि माहिती वापरतात.
सध्याच्या काळात Business Analyst (BAs) प्रोसेसचे मूल्यांकन करण्यासाठी, आवश्यकता (Requirements) ठरवण्यासाठी आणि त्यासोबतच डेटा वर आधारित कर्मचारी किंवा डेटा रिपोर्ट अधिकारी आणि स्टेकहोल्डर्स (डिपार्टमेंट) ना पुरवण्यासाठी डेटा विश्लेषणाचा वापर करून IT आणि बिझनेस मधील अंतर कमी करण्याचे काम करतात.
प्रोसेस, प्रॉडक्ट, फॅसिलिटीज, सॉफ्टवेअर आणि हार्डवेअरमध्ये डेटावर आधारित बदल कसे परफॉर्मन्स वाढवू शकतात आणि मूल्ये वाढवू शकतात हे समजून घेण्यासाठी BA (Business Analyst) बिझनेस मधील लीडर्स आणि युजर सोबत व्यस्त असतात. त्यांनी त्या वेगवेगळ्या कल्पना करून नाविन्य जपले पाहिजे परंतु टेक्नॉलॉजीकली फिजिबल, कमी किमतीचे आणि फंक्शनली चांगल्या असलेल्या गोष्टींशी समतोल देखील राखला पाहिजे. बिझनेस ॲनालिस्ट प्रॉडक्ट, हार्डवेअर, साधने, सॉफ्टवेअर, सेवा किंवा प्रक्रिया सुधारण्यासाठी डेटा सेटसह कार्य करू शकतात.
बिझनेस ॲनालिस्ट काय काम करतात? (Business Analyst Roles)
Business Analyst हे (बिझनेस सिस्टम ॲनालिस्ट, प्रोसेस ॲनालिस्ट, एंटरप्राइझ ॲनालिस्ट, बिझनेस आर्किटेक आणि फंक्शनल ॲनालिस्ट म्हणूनही ओळखले जाणारे) कंपनी अधिक कार्यक्षमतेने कार्य करू शकतील असे मार्ग सुचवण्यासाठी डेटा वापरतात. ते येणाऱ्या आव्हानांसाठी – सिस्टम आणि प्रोसेस मधील सुधारणांसह – पॉसिबल सोल्युशन्स डेव्हलप करण्यासाठी आणि तपासण्यासाठी डेटा गोळा करतात आणि त्यांचे ॲनालिसिस करतात.
खाली काही Business Analyst चे जॉब रोल्स दिले आहेत-
1. संस्था अधिक प्रभावीपणे कार्य करू शकेल अशा मार्गांची ओळख करण्यासाठी डेटा मॉडेलिंग टेक्नॉलॉजी वापरणे.
2. ते स्वतः काय साध्य करू इच्छितात हे शोधण्यासाठी संस्थांमधील वरिष्ठ लोकांशी संवाद साधतात.
3. मागील संशोधनाच्या आधारे व्यवसाय सुधारण्याचे मार्ग तयार करतात.
4. नवीन टेक्नॉलॉजी किंवा रणनीतींच्या फायद्यांसाठी अंतर्गत आणि बाह्य डिपार्टमेंटचे मन वळवतात.
5. नवीन टेक्नॉलॉजी आणि सिस्टीमच्या अंमलबजावणीचे निरीक्षण करतात.
6. वर्कशॉप आणि ट्रेनिंग सेशन्स चालवतात.
7. कंपनीचं सध्या संशोधनाद्वारे कशी काम करत आहे हे शोधतात, ज्यामध्ये कर्मचाऱ्यांची मुलाखत घेणे आणि परिमाणात्मक डेटा गोळा करणे हे काम करतात.
8. वेगवेगळे उपाय, त्यांचे धोके, फायदे आणि परिणाम एक्सप्लोर करतात.
9. संस्थेच्या Leaders ना उपाय सुचवतात आणि त्यांना प्रगतीसह अद्ययावत ठेवतात.
10. प्रस्तावित बदल आणि त्यात समाविष्ट असलेल्या उपायांची रूपरेषा देण्यासाठी कागदपत्रे तयार करतात.
11. बदल केल्याचे सुनिश्चित करतात – उदाहरणार्थ, नवीन तंत्रज्ञानाच्या अंमलबजावणीवर किंवा नवीन दृष्टिकोनावर देखरेख करून बदल झाली आहेत का ते पाहतात.
Business Analyst म्हणून, तुम्ही एखाद्या कंपनीसाठी (जेथे तुम्ही एक Employee म्हणून प्रकल्पांवर काम करू शकता ) किंवा सल्लागार म्हणून काम करू शकता. त्यांची सिस्टम पाहण्यासाठी किंवा डिपार्टमेंट होल्डर्सना भेटण्यासाठी तुम्हाला त्यांच्या ठिकाणी जाऊन काम करावे लागू शकते.
बिझनेस ॲनालिस्ट च्या स्किल्स (Business Analyst Skills)
1. तांत्रिक कौशल्ये (Technical Skills)
बिझनेस मधील सोल्युशन ओळखण्यासाठी, Business Analyst ना ऍडव्हान्स टेक्नॉलॉजी चा प्लॅटफॉर्म आणि उदयोन्मुख टेक्नॉलॉजी ची पूर्ण माहिती असणे आवश्यक असते. ज्यामुळे ते सध्याच्या काळातील एप्लीकेशन आणि नवीन ऑफरद्वारे प्राप्त करू शकतील असे संभाव्य परिणाम निश्चित करतील. बिझनेस-क्रिटिकल सिस्टीमचे डिझाईन करणे आणि सॉफ्टवेअर टूल्सची टेस्ट करणे ही देखील महत्त्वपूर्ण टेक्नॉलॉजिकल कौशल्ये आहेत आणि आजच्या काळात बिझनेस ॲनालिस्ट च्या जॉब डिस्क्रिप्शनमध्ये हे सर्व नक्की येते.
2. ॲनालिटिकल कौशल्ये (Analytical Skills)
Business Analyst च्या कौशल्य संचामध्ये ग्राहकांच्या गरजा ऑपरेशनल प्रोसेस मध्ये स्पष्ट करण्यासाठी आणि अनुवादित करण्यासाठी उत्कृष्ट एनालिटिकल कौशल्ये समाविष्ट केली पाहिजेत. बऱ्याच बिझनेस ॲनालिस्ट च्या नोकरीच्या वर्णनामध्ये डॉक्युमेंट्स, डेटा, युजर अनॅलिसिस आणि वर्कफ्लोचे ॲनालिसिस करण्यासाठी उत्कृष्ट विश्लेषणात्मक कौशल्ये समाविष्ट आहेत, जे मोठ्या आणि गुंतागुंतीच्या समस्या सोडवणारे उपाय पुरवतील.
3.निर्णय घेण्याची क्षमता (Decision-Making Skill)
कोणत्याही व्यवसायामध्ये Business Analyst या सेक्शन मध्ये योग्य निर्णय घेण्याची कौशल्ये असणे आवश्यक असते. बिझनेस ॲनालिस्ट डिपार्टमेंटच्या इनपुटचे मूल्यांकन करण्यास (पडताळणी करण्यास), परिस्थितीचे ॲनालिसिस करण्यास आणि कृतीची योग्य योजना निवडण्यास सक्षम असले पाहिजेत. कंपनीची क्षमता आणि नफा टिकवून ठेवण्याच्या दृष्टीने, एखाद्या कंपनीची व्हॅल्यू बिझनेस ॲनालिस्ट च्या निर्णय घेण्याच्या कौशल्यांवर अवलंबून असते.
4. व्यवस्थापकीय कौशल्ये (Management Skills)
एखाद्या प्रकल्पाच्या व्याप्तीचे नियोजन करण्यापासून आणि कामगारांना सल्ले देण्यापासून, अंदाजपत्रकाचा अंदाज लावणे (forecasting) आणि बदलाच्या विनंत्या (Change Requests) व्यवस्थापित करणे, तसेच वेळेच्या मर्यादांचे निरीक्षण करणे, हे व्यवसाय विश्लेषक नोकरीच्या वर्णनाचे काही पैलू आहेत. आंतरविद्याशाखीय नोकरीची भूमिका असल्याने, बिझनेस ॲनालिस्ट ना सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत प्रोजेक्ट हाताळण्यासाठी उच्च-स्तरीय व्यवस्थापकीय कौशल्ये असणे आवश्यक असते.
काही स्किल्स बिझनेस ॲनालिस्ट ना चांगल्या प्रकारे असणे आवश्यक असते, त्या खालील प्रमाणे-
1. तोंडी आणि लेखी संप्रेषण कौशल्ये (Oral and written communication skills)
2. परस्पर आणि सल्लागार कौशल्ये (Interpersonal and consultative skills)
3. सुविधा कौशल्ये (Facilitation skills)
4. विश्लेषणात्मक (Analytica) विचार आणि समस्या सोडवणे (Analytical thinking and problem solving)
5. तपशील-देणारं आणि उच्च स्तरीय अचूकता प्रदान करण्यास सक्षम असणे (Being detail-oriented and capable of delivering a high level of accuracy)
6. संस्थात्मक कौशल्ये (Organizational skills)
7. व्यवसायाच्या संरचनेचे ज्ञान (Knowledge of business structure)
8. भागधारक विश्लेषण (Stakeholder analysis)
9. इंजीनियरिंग आवश्यकता (Requirements engineering)
10 खर्च आणि लाभ विश्लेषण (Cost-benefit analysis)
11. मॉडेलिंग प्रक्रिया (Processes modeling)
12. नेटवर्क, डेटाबेस आणि इतर तंत्रज्ञानाची समज (Understanding of networks, databases, and other technology)
बिझनेस ॲनालिस्ट कसे व्हावे? (How to Become a Business Analyst)
1. तुमचे ध्येय ठरवा (Decide Your Goal)
इतर क्षेत्रांमध्ये आणि बिझनेस ॲनालिसिस मध्ये यश मिळविण्यासाठी मूलभूत तत्त्वे योग्यरित्या प्राप्त करणे ही सर्वात महत्त्वाची गोष्ट आहे. तुम्ही बिझनेस ॲनालिसिस च्या मूलभूत संकल्पनांबद्दल अधिक जाणून घेऊन सुरुवात करू शकता. प्रथम, Business Analyst काय करतो हे आपल्याला स्पष्टपणे माहित असले पाहिजे. ब्लॉग आणि ऑनलाइन प्रशिक्षणाचा सल्ला घेऊन तुम्हाला बिझनेस ॲनालिसिस शिकायचे आहे की नाही हे तुम्ही निवडू शकता.
2. सारख्या क्षेत्रात पदवी मिळवा (Pursue a Degree in a Similar Field)
एंट्री-लेव्हल बिझनेस ॲनालिस्ट म्हणून काम करण्यासाठी बॅचलर डिग्री ही सामान्यत: प्रारंभिक आवश्यकता असते. व्यवस्थापन स्तरावर किंवा त्याहूनही उच्च स्तरावर बिझनेस ॲनालिसिस मध्ये करिअर करण्यासाठी तुम्हाला कदाचित प्रॉपर डिग्री पूर्ण करावी लागेल. स्पर्धात्मक क्षेत्रात उभे राहण्यासाठी, तुमच्या बिझनेस ॲनालिसिस पात्रतेमध्ये Masters करण्याचा सुद्धा विचार करू शकता, जे बिझनेस ॲनालिसिस किंवा व्यवसाय प्रशासनासाठी आवश्यक आहे.
3.तुमची बिझनेस ॲनालिसिस कौशल्ये विकसित करा (Develop Your Business Analysis Skills)
जर तुम्हाला बिझनेस ॲनालिस्ट म्हणून यशस्वी व्हायचे असेल तर तुम्ही तुमची कौशल्ये विकसित केली पाहिजेत. वरतीच एका भागामध्ये बिझनेस अनॅलिसची स्किल्स दिले आहेत ते तुम्ही वापरून Business Analyst होऊ शकता.
4. ऑनलाइन व्यवसाय विश्लेषक प्रमाणपत्र मिळवा (Acquire Online Business Analyst Certificate)
तुमची प्रमुख क्षमता प्रदर्शित करण्यासाठी आणि नवीनतम सॉफ्टवेअर आणि तंत्रज्ञानाबद्दल जाणून घेण्यासाठी, तुम्ही तुमच्या Business Analyst पात्रतेसाठी महत्त्वपूर्ण असलेली सर्टिफिकेट प्राप्त करू शकता. तुम्हाला करिअरमध्ये वाढ करायची असेल तर प्रमाणपत्रे अत्यंत उपयुक्त ठरू शकतात. नियोक्ते कदाचित असामान्य क्रेडेन्शियल्सची मागणी करू शकत नाहीत, परंतु तुम्ही निवडलेल्या वैशिष्ट्यांपैकी एक असणे तुम्हाला वेगळे बनवेल.
अशा कोर्समध्ये नावनोंदणी करा ज्यामुळे तुम्हाला आवश्यक तांत्रिक क्षमता, विविध व्यवसाय विश्लेषण साधनांशी परिचितता आणि प्रमाणपत्र मिळू शकेल.
5. व्यवहारिक रिअल-टाइम अनुभव मिळवा (Practical Real-Time Experience)
Business Analyst साठी आवश्यक तत्त्वे, तंत्रे आणि कौशल्ये यांची पूर्ण ओळख झाल्यानंतर व्यवसाय विश्लेषणावर आधारित काही वास्तविक-जागतिक प्रोजेक्टवर काम करून तुमची प्रॅक्टिकल कौशल्ये तयार करा. उपलब्ध साधने आणि तंत्रज्ञान आणि व्यवसाय त्यांचा कसा वापर करतात याबद्दल अधिक जाणून घेतल्यास, तुम्ही बिझनेस ॲनालिस्ट कसे व्हावे हे समजून घेण्यास सक्षम व्हाल.
भविष्यातील अधिक जबाबदारीच्या पदांवर तुम्ही अधिक चांगली कामगिरी करू शकता म्हणून, तुम्ही व्यवसाय कसे कार्य करतात आणि बिझनेस ॲनालिस्टच्या भूमिका आणि जबाबदाऱ्या काय आहेत याचा अभ्यास करा.
6. पोर्टफोलिओ तयार करा आणि नोकरीसाठी अर्ज करा (Build a Portfolio and Apply for Job)
तुमचे सर्व व्यावहारिक प्रकल्प, असाइनमेंट इत्यादींचा समावेश करून एक चांगला पोर्टफोलिओ तयार करा, ज्यावर तुम्ही काम केले आहे. पोर्टफोलिओमध्ये तुम्ही तुमच्या इंटर्नशिप किंवा ऑनलाइन क्रेडेन्शियलसाठी पूर्ण केलेले कोणतेही काम देखील असले पाहिजे.
तुमच्याकडे सर्व आवश्यक प्रशिक्षण आणि अनुभव असल्यास तुम्ही बिझनेस ॲनालिस्ट पदासाठी अर्ज करण्यास पात्र असाल. कंपनीत अर्ज करण्यापूर्वी तुमचा रेझ्युमे अपडेट करायला विसरू नका. मुलाखतकाराचे लक्ष वेधून घेण्यासाठी तुमचा रेझ्युमे वापरा कारण सुरुवातीची छाप सर्वात महत्वाची असते.
व्यवसाय विश्लेषक पगार (Business Analyst Salary)
भारतातील बिझनेस ॲनालिस्ट चा सरासरी पगार 9 लाखांपेक्षा जास्त आहे. पगार देखील 15 लाखांपर्यंत असू शकतो.
US मधील बिझनेस ॲनालिस्टचा सरासरी वार्षिक पगार $94K पेक्षा जास्त आहे.
सिस्को, कॅपिटल वन, अमेरिकन एक्सप्रेस, गुगल, अर्न्स्ट या लोकप्रिय कंपन्या बिझनेस ॲनालिस्ट पदासाठी नियुक्त करतात.
बिझनेस ॲनालिस्ट प्रमाणपत्रे (Business analyst certifications)
Business Analyst मध्ये प्रमाणपत्र असेल तरच तुम्हाला किंमत आहे अस काही नाही! सर्टिफिकेट मिळवणे ही ज्याची त्याची चॉइस असते. परंतु मी तुम्हाला काही प्लॅटफॉर्मवर घेऊन जाईन जे या क्षेत्रात प्रमाणपत्र प्रदान करतात.व तुमच्या नॉलेजला सर्टिफिकेटची जोड हवी असेलच तर ह्या ठिकाणाहून कौर्सेस करण्याचा विचार नक्की करा! IIBA, IQBBA, IREB आणि PMI सारख्या संस्था प्रत्येक बिझनेस ॲनालिस्टसाठी त्यांची स्वतःची सर्टिफिकेट देतात.
1). Business Analyst मध्ये IIBA प्रवेश प्रमाणपत्र (ECBA) –IIBA Entry Certificate in Business Analysis (ECBA)
2). व्यवसाय विश्लेषणातील सक्षमतेचे IIBA प्रमाणपत्र (CCBA) – IIBA Certification of Competency in Business Analysis (CCBA)
3). IIBA प्रमाणित व्यवसाय विश्लेषण व्यावसायिक (CBAP) – IIBA Certified Business Analysis Professional (CBAP)
4). IIBA चपळ विश्लेषण प्रमाणन (AAC) – IIBA Agile Analysis Certification (AAC)
5). IQBBA प्रमाणित फाउंडेशन लेव्हल बिझनेस ॲनालिस्ट (CFLBA) – IQBBA Certified Foundation Level Business Analyst (CFLBA)
6). आवश्यक अभियांत्रिकीसाठी IREB प्रमाणित व्यावसायिक (CPRE) – IREB Certified Professional for Requirements Engineering (CPRE)
7). पीएमआय प्रोफेशनल इन बिझनेस ॲनालिसिस (पीबीए) – PMI Professional in Business Analysis (PBA)
8). प्रमाणित विश्लेषण व्यावसायिक (CAP) – Certified Analytics Professional (CAP)
बिझनेस ॲनालिस्ट टूल्स आणि सॉफ्टवेअर (Business analytics tools and software)
बिझनेस ॲनालिस्ट सामान्यत: Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint, Microsoft Access, SQL, Google Analytics आणि Tableau सारख्या सॉफ्टवेअरवर अवलंबून असतात. ही साधने BA ला डेटा संकलित करण्यात आणि क्रमवारी लावण्यासाठी, आलेख तयार करण्यात, दस्तऐवज लिहिण्यात आणि निष्कर्ष स्पष्ट करण्यासाठी व्हिज्युअलायझेशन डिझाइन करण्यात मदत करतात.
व्यवसाय विश्लेषक पदासाठी तुम्हाला प्रोग्रामिंग किंवा डेटाबेस कौशल्ये आवश्यक नसतील, परंतु तुमच्याकडे ही कौशल्ये आधीपासूनच असतील तर ते फायदेशीर असेल. तुम्हाला कोणत्या प्रकारचे सॉफ्टवेअर आणि टूल्स वापरण्याची आवश्यकता आहे यावर तुमच्या जॉब टायटल आणि संस्थेला काय आवश्यक आहे यावर अवलंबून असेल.