दरवर्षी 8 मार्च रोजी, जग महिलांच्या कर्तृत्वाचा सन्मान करण्यासाठी आणि लिंग समानतेसाठी आंतरराष्ट्रीय महिला दिन (International Women’s Day) साजरा करते. जीवनातील प्रत्येक बाबींमध्ये स्त्रियांना समान हक्क, संधी आणि आदर मिळावा यासाठी आपण किती दूर आलो आहोत आणि किती अधिक करण्याची आवश्यकता आहे यावर विचार करण्याचा हा एक दिवस आहे.
महिला दिना संबंधित कधीही न ऐकलेल्या प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला पुढे सापडतील.
तिच्या पायात साखळदंड, तरीही चालते ती,
मनात असते आग, तरीही हसते ती.
संघर्षाच्या लाटांवर तरून जाते,
संपूर्ण जगाला नवा मार्ग दाखवते.
आई, बहीण, सखी, पत्नी,
प्रत्येक रूपात तीच असते नटणी.
तिच्या कुशीत विश्वाचे सुख आहे,
तिच्या डोळ्यात स्वप्नांचे महाल आहे.
ती झिजते, ती जिंकते, ती उजळते,
अश्रू पुसून पुन्हा उभी राहते.
तिला कमी समजणाऱ्यांनी लक्षात ठेवावे,
ती उधळणाऱ्या वाऱ्याची दिशा बदलू शकते.
सन्मान तिचा, अभिमान तिचा,
ती आहे शक्ती, तीच आहे श्रद्धा.
तिला मागे ठेवण्याचा प्रयत्न करू नका,
ती आकाशाला गवसणी घालणारी एक ज्वाला!
— अनोखी स्त्रीसाठी समर्पित!
आंतरराष्ट्रीय महिला दिन (International Women’s Day) हा एक जागतिक साजरा होणारा दिन आहे जो राजकारण, शिक्षण, विज्ञान आणि व्यवसाय यासारख्या वेगवेगळ्या क्षेत्रातील महिलांच्या कामगिरीचा उत्सव साजरा करतो. लैंगिक असमानतेबद्दल जागरूकता पसरविण्याचा आणि अधिक समान समाज निर्माण करण्यासाठी पुढे वाटचाल करण्याचा हा एक दिवस आहे.
हा दिवस महत्वाचे का आहे?
- हा दिवस महिलांचा संघर्ष आणि यश ओळखण्यास मदत करतो.
- हा दिवस आपणास आठवण करून देतो की स्त्रिया समान वेतन, आदर आणि हक्काच्या पात्र आहेत.
- हा दिवस लोकांना जीवनातील सर्व क्षेत्रातील महिलांचे समर्थन आणि उन्नती करण्यास प्रोत्साहित करतो.
महिला दिनामागील इतिहास (History of International Women's Day)
इतिहास : 1908 मध्ये न्यूयॉर्कमध्ये महिला दिनाचा पहिला मोठा कार्यक्रम घडला, जिथे 15,000 महिलांनी कामकाजाची चांगली परिस्थिती, वाजवी वेतन आणि मतदानाच्या हक्कांची मागणी केली. या निषेधामुळे महिलांच्या हक्कांविषयी जागतिक संभाषणांना चालना मिळाली.
1910 मध्ये, जर्मन कार्यकर्ते क्लारा झेटकिन नावाच्या एका महिलेने आंतरराष्ट्रीय महिलांच्या परिषदेत सुचवले की महिलांच्या संघर्ष आणि कर्तृत्व साजरा करण्यासाठी दरवर्षी एक विशेष दिवस असावा. तिची कल्पना स्वीकारली गेली आणि ऑस्ट्रिया, डेन्मार्क, जर्मनी आणि स्वित्झर्लंडमध्ये 19 मार्च 1911 मध्ये पहिला अधिकृत आंतरराष्ट्रीय महिला दिन साजरा झाला.
वर्षानुवर्षे, वेगवेगळ्या देशांनी समानतेच्या लढाईला पाठिंबा देण्यासाठी महिला दिन स्वीकारला. 1917 मध्ये रशियामध्ये महिलांनी युद्ध आणि अन्नाच्या कमतरतेचा निषेध केला. त्यांच्या चळवळीमुळे महिलांना मतदानाचा हक्क देण्यासारखे मोठे राजकीय बदल झाले.
1975 मध्ये, संयुक्त राष्ट्रांनी 8 मार्चला आंतरराष्ट्रीय महिला दिन म्हणून अधिकृतपणे मान्यता दिली, ज्यामुळे हा जागतिक कार्यक्रम बनला. तेव्हापासून, या जगभरातील चळवळीला चालना मिळाली. आणि आज आपण विज्ञान, राजकारण, व्यवसाय, खेळ अशा सर्व क्षेत्रातील स्त्रियांच्या कर्तृत्वाचा उत्सव साजरा करीत आहोत.
आंतरराष्ट्रीय महिला दिन 2025 ची थीम काय आहे? (What is the theme for International Women's Day 2025?)
दरवर्षी, आंतरराष्ट्रीय महिला दिनाची एक थीम असते जी लिंग समानतेशी संबंधित महत्त्वाच्या समस्येवर प्रकाश टाकते. 2025 ची थीम “प्रवेगक कृती (Accelerated action)” आहे, ज्याचा अर्थ महिलांच्या हक्क आणि समान संधींकडे प्रगती वाढवणे.
ही थीम पुढील गोष्टी प्रोत्साहित करते:
1. महिलांच्या हक्कांसाठी मजबूत धोरणे.
2. नेतृत्व भूमिकांमध्ये महिलांचे अधिक प्रतिनिधित्व.
3. पुरुष आणि स्त्रियांना जे पैसे दिले जातात त्यातील अंतर बंद करण्यासाठी प्रयत्नांची गती.
आंतरराष्ट्रीय महिला दिन कसा साजरा केला जातो? (How is International Women's Day celebrated?)
लोक जगभरातील वेगवेगळ्या प्रकारे IWD साजरा करतात:
1. कार्यक्रम आणि परिषद: महिला संस्था (Women’s organizations), व्यवसाय आणि समुदाय लैंगिक विषयांवर चर्चा करण्यासाठी आणि बदलांना प्रेरणा देण्यासाठी कार्यक्रमांचे आयोजन करतात.
2. मोर्चे आणि निषेध : समान हक्क आणि चांगल्या संधींची मागणी करण्यासाठी कार्यकर्ते रस्त्यावर उतरतात.
3. सोशल मीडिया मोहीम: आंतरराष्ट्रीय वोमेन्सडे आणि जेन्डरेक्वॅलिटी ट्रेंड सारखे हॅशटॅग (#), जागरूकता पसरवित आहेत.
4. महिलांचा सन्मान करणे: बरेच लोक त्यांच्या आयुष्यातील स्त्रियांना (आई, बहिण, पत्नी, शिक्षक आणि मैत्रीण), स्त्रियांचे महत्त्व ओळखून दिवस साजरा करतात.
काही कंपनीमध्ये लिंग समानतेला चालना देण्यासाठी धोरणे देखील दिली जातात, जसे की पेड प्रसूती रजा, समान वेतन आणि लवचिक कामकाजाचे तास.
आंतरराष्ट्रीय महिला दिन महत्वाचे का आहे? (Why is International Women's Day important?)
आंतरराष्ट्रीय महिला दिन महत्त्वाचा आहे कारण प्रगती असूनही, जगातील बर्‍याच भागात महिलांना भेदभावाचा सामना करावा लागतो. काही ठिकाणी अजूनही अस्तित्त्वात असलेल्या काही महत्त्वाच्या समस्या पुढील प्रमाणे-
1. लिंग वेतन अंतर: महिला, सरासरी, समान काम करण्यासाठी पुरुषांपेक्षा कमी पैसे कमवतात.
2. महिलांवरील हिंसाचार: बर्‍याच स्त्रिया घरगुती हिंसाचार, छळ आणि गैरवर्तन अनुभवतात.
3. नेतृत्वाच्या संधींचा अभाव: राजकारण, व्यवसाय आणि कार्यकारी भूमिकांमध्ये अद्याप महिलांचे अधोरेखित केले जाते.
IWD हे एक स्मरणपत्र आहे की आपण शिक्षण, कार्यस्थळे आणि समाजात निष्पक्षतेसाठी लढा देणे आवश्यक आहे.
मी महिलांच्या हक्क आणि लैंगिक समानतेचे समर्थन कसे करू शकतो? (How can I support women's rights and gender equality?)
महिलांच्या हक्कांना पाठिंबा देण्यासाठी आपल्याला राजकारणी किंवा कार्यकर्ता होण्याची आवश्यकता नाही. आपण मदत करू शकता असे काही सोपी परंतु शक्तिशाली मार्ग येथे आहेत:
1. स्वत: ला आणि इतरांना शिक्षित करा – महिलांच्या संघर्षांबद्दल जाणून घ्या आणि ते ज्ञान सामायिक करा.
2. महिलांच्या मालकीच्या व्यवसायांना समर्थन द्या- महिला उद्योजकांकडून खरेदी करा.
3. समान वेतनास प्रोत्साहित करा – कंपनीमधील वेतन (सॅलरी) फरकाबाबत बोला.
4. महिलांच्या निवडीचा आदर करा- एखादी स्त्री मुख्य कार्यकारी अधिकारी, घरातील आई किंवा इतर काहीही पर्याय निवडत असेल , तिच्या निर्णयाचा आदर करा.
5. आपला आवाज वाढवा – जेव्हा जेव्हा तुम्ही लिंग भेदभाव (पुरुष आणि स्त्रियांच्या हक्कांमधील फरक) पाहाल तेव्हा तुमचा आवाज उठवा.
अगदी लहान क्रिया देखील काळानुसार मोठा प्रभाव निर्माण करू शकतात.
आंतरराष्ट्रीय महिला दिनासाठी प्रेरणादायक शुभेच्छा (Inspiring quotes for International Women’s Day)
नारीशक्तीचा सन्मान करणाऱ्या १० प्रेरणादायी महिला दिनाच्या शुभेच्छा:
1. स्त्री म्हणजे प्रेम, करुणा आणि शक्तीचे प्रतीक आहे. तिचा सन्मान करणे हे आपले कर्तव्य आहे!
2. महिला ही समाजाचा आधारस्तंभ आहे, तिला सामर्थ्य आणि संधी द्या, ती जग बदलू शकते!
3. स्त्रियांना कमकुवत समजू नका, कारण त्या घरही सांभाळू शकतात आणि जगही जिंकू शकतात!
4. महिला म्हणजे फक्त सौंदर्य नव्हे, ती बुद्धी, धैर्य आणि स्वाभिमानाने भरलेली आहे!
5. तुम्ही स्त्रीचा अपमान करता, म्हणजे तुम्ही स्वतःच्या उगमाचा अपमान करता!
6. स्वतःवर विश्वास ठेवा, तुमच्या स्वप्नांना उंच भरारी द्या, कारण तुम्ही करू शकता!
7. एक शिक्षित स्त्री संपूर्ण कुटुंबाचे भवितव्य उज्ज्वल करू शकते!
8. स्त्री ही नदीसारखी असते, वाट मिळाली तर शांतपणे पुढे जाते, नाहीतर आपला मार्ग स्वतः निर्माण करते!
9. स्त्रीच्या हृदयात प्रेम असतं, मनगटात ताकद असते आणि डोक्यात बुद्धी असते – तिला थांबवू शकत नाही!
10. तुम्ही ज्या स्त्रीला कमी लेखता, ती उद्या संपूर्ण जग बदलू शकते!
स्त्रियांना सन्मान आणि प्रेम देऊया! महिला दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा!