Commando हा शब्द सर्वसामान्यपणे कडक ट्रेनिंग पार केलेल्या सैनिकांसाठी वापरला जातो.
हे सैनिक काही काळासाठी विशिष्ट वर्गात (उदा. Para Regiment, Ghatak Platoon, MARCOS इ.) कमांडो ट्रेनिंग घेतलेले असतात.
त्यांची शारीरिक क्षमता, धैर्य आणि झटपट प्रतिसाद क्षमता यावर भर असतो.
उदाहरणार्थ: Ghatak Platoon मधील कमांडो, जे प्रत्येक इन्फॅन्ट्री बटालियनमध्ये असतात, त्यांनी 20–60 किमीचे धावणे, हेलिबोर्न अलर्ट, बंधक सुटका अशी ट्रेनिंग घेतलेली असते .
Special Forces म्हणजे काय?
Special Forces ही सर्वोच्च दर्जाची विशेष युनिट्स असतात ज्या खूपच कठीण, गुप्त व उच्च-जोखमीच्या मिशन्ससाठी तयार केल्या जातात .
भारतात प्रमुख युनिट्स:
Para (SF) – भारतीय सैन्यातील Para (Special Forces) ही अत्यंत प्रशिक्षित विशेष युनिट आहे
MARCOS – भारतीय नौदल
Garud – भारतीय वायुसेना
याशिवाय NSG, COBRA, Special Frontier Force अशा इतर युनिट्सही आहेत.
Special Forces मध्ये असणारे सैनिक हे कमांडो ट्रेन्डच, पण त्यानंतर त्यांना Special Forces Training School, Nahan मध्ये अजून तीव्र आणि विस्तृत ट्रेनिंग दिली जाते.
त्यांना Balidan Badge (त्यांना कडूस आणि धाडसी असल्याचा आदेश) मिळतो.
Special Forces आणि Commando — एकदम सोपा फरक
| बाब | Special Forces | Commando |
| व्याख्या | अत्यंत गुप्त व धोका असलेली मिशन्स करणारी युनिट | कडक ट्रेनिंग घेतलेला सैनिक |
| कोण? | Para SF, MARCOS, Garud ए.स. | Ghatak Platoon, Para Infantry Commandos |
| कामाचे स्वरूप | गुप्तचर, सर्जिकल स्ट्राईक, बॉर्डर पार मिशन्स | जलद प्रतिसाद, बचाव कार्य, सुरक्षा |
| ट्रेनिंग | खूप कठीण, 90% लोक नापास | कठीण पण Special Forces पेक्षा थोडं वेगळं |
| प्रशिक्षण | कमांडो ट्रेनिंग + SF ट्रेनिंग (काही महिने ते वर्षं) | 90 दिवस ते काही महिने |
| मान्यता | Special Forces Tab + Balidan Badge | Commando Tab |
| प्रत्येक कमांडो Special Forces मध्ये असतो का? | नाही | नाही, काही कमांडो सामान्य दलातही असू शकतात |
| प्रत्येक Special Forces सदस्य Commando असतो का? | हो | हो, पण तो स्पेशल ट्रेनिंग केलेला असतो |
तुम्हीही कधी त्यांचा भाग व्हायचं स्वप्न पाहिलंय का?
घातक प्लाटून (Ghatak Platoon) ही भारतीय सैन्याच्या प्रत्येक इन्फॅन्ट्री बटालियनमधील एक अत्यंत प्रशिक्षित आघाडीची टुकडी असते. हे सैनिक शत्रूपाठी हल्ले, गुप्त कारवाया आणि तात्काळ कारवाईसाठी नेमले जातात. त्यांना शस्त्र, स्फोटके, आणि रात्रीच्या कारवायांचे विशेष प्रशिक्षण दिले जाते. हे कमांडो मिशनपूर्वी मार्ग मोकळा करणे, अग्रभागी हल्ला करणे आणि महत्वाची ठिकाणे काबीज करणे अशी कामे करतात.
Para (Special Forces), ज्याला संक्षेपात Para SF म्हणून ओळखले जाते, हे भारतीय सैन्याच्या Parachute Regiment अंतर्गत येणारे विशेष युनिट आहे. 1 जुलै 1966 रोजी स्थापन झालेल्या या दलात सध्या 15 बटालियन्स (5 Airborne, 10 Special Forces) आहेत. या जवानांना counter-insurgency, counter-terrorism, direct action, hostage rescue, special reconnaissance आणि unconventional warfare अशा विविध अत्यंत धोके आणि गुप्त मिशन्सची जबाबदारी असते. यांचा प्रमुख बेरेट रंग maroon आहे, आणि यांना त्यांच्या जोरदार प्रशिक्षणानंतर “Balidan Badge” देऊन सन्मानित केले जाते.
भारतीय Special Forces आणि Commandos विषयी खास तथ्य (Unique Facts in Marathi)
निष्कर्ष:
Special Forces आणि कमांडो यांच्यातील फरक आता तुम्हाला स्पष्ट झाला असेल.
कमांडो म्हणजे विशेष प्रशिक्षण घेतलेला सैनिक, तर Special Forces हे निवडक आणि गुप्त मिशन्ससाठी तयार केलेले दल आहे.
प्रत्येक Special Forces जवान कमांडो असतो, पण प्रत्येक कमांडो Special Forces मध्ये नाही.
या दोघांचं उद्दिष्ट एकच – देशाची सुरक्षितता आणि अभिमान जपणं.
अशा दलात सामील होण्यासाठी प्रचंड इच्छाशक्ती, मेहनत आणि समर्पण लागते.
ही माहिती वाचून तुमच्या मनात देशसेवेबद्दल आणखी प्रेरणा निर्माण झाली असेल, हीच अपेक्षा!