B.R.Ambedkar: ह्या 13 प्रश्नांची उत्तरे बाबासाहेब आंबेडकरांबद्दल सर्व काही सांगून जातील!

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांना घटना समितीचे सभासद करण्यात आले. त्यांना स्वतंत्र भारताचे पहिले विधिमंत्री (Minister of Law) करण्यात आले आणि अत्यंत महत्त्वाचे म्हणजे त्यांना घटना तयार करणाऱ्या मसुदा समितीचे अध्यक्ष करण्यात आले. हे मोठमोठे मान-सन्मान त्यांना त्यांच्या व्यासंगी ज्ञानी भाषानिपुण, विषयविवेचननिष्णात व राष्ट्रप्रेमी व्यक्तिमत्त्वाच्या उज्ज्वल वैशिष्ट्यांमुळेच मिळाले होते. त्यांचे व्यक्तिमत्त्व असाधारण होते, लोकोत्तर होते।

(१) डॉ. आंबेडकर यांना कायद्याचे आणि घटनेचे अगाध ज्ञान होते. त्यांनी इंग्लंड, अमेरिका, कॅनडा, ऑस्ट्रेलिया, फ्रान्स, जर्मनी, आयर्लंड अशा निरनिराळ्या देशांच्या कायद्याचा आणि घटनांचा सविस्तर अभ्यास केला होता. त्यांनी कायदाविषयक आणि घटनाविषयक सुप्रसिद्ध आणि महत्त्वपूर्ण ग्रंथांचा बारकाईने अभ्यास केला होता. त्यांनी थोर थोर विचारवंतांच्या जीवनविषयक विविध विषयांवरच्या ग्रंथांचा सखोल अभ्यास केला होता. त्यांनी हिंदुस्थानसंबंधीच्या १९३५ चा कायदा तयार केला जात असताना आपल्या घटनाविषयक ज्ञानाच्या जोरावर समाजहिताच्या आणि देशहिताच्या दृष्टीने महत्त्वाचा सहभाग घेतला होता. त्यांचे सर्व ज्ञान घटनेचा मसुदा तयार करताना निश्चितच त्यांना उपयोगी पडणारे होते.

(२) डॉ. आंबेडकर यांचे इंग्रजी भाषेवर प्रभुत्व होते. घटनेचा मसुदा इंग्रजी भाषेतच तयार करावयाचा होता. ते बोलण्यासाठी आणि लेखन करण्यासाठी इंग्रजी भाषेचा हवा तसा वापर करण्यात वाकबगार होते. अपेक्षित परिणाम साधला जाऊ शकेल अशा पद्धतीनेच ते इंग्रजी भाषेचा उपयोग मोठ्या कौशल्याने करीत होते. ग्रंथांच्या विषयांना शोभेल अशीच इंग्रजी भाषा वापरून त्यांनी आपले ग्रंथ लिहिले होते. तसेच कायद्याला अनुकूल इंग्रजी भाषेचा उपयोग करण्याचेही त्यांच्याकडे कौशल्य होते. त्यांचे अशा प्रकारचे इंग्रजी भाषेवरचे प्रभुत्वही घटनेचा मसुदा लिहिताना अतिशय उपयोगी पडणारे होते.

(३) विषयाचे मुद्देसूद विवेचन व लेखन करण्यातही डॉ. आंबेडकर अगदी चतुर होते. हे त्यांनी मार्मिक ग्रंथलेखन करून सिद्ध केलेलेच होते. त्यांनी एम. ए., पीएच.डी., एम. एस्सी., डी.एस्सी. या उच्च पदव्यांचे शिक्षण अमेरिकेतील कोलंबिया विद्यापीठात आणि इंग्लंडमधील लंडन विद्यापीठात घेत असताना इंग्रजी भाषेत संशोधनात्मक ग्रंथलेखन केलेले होते. त्या ग्रंथांमध्ये त्यांनी अर्थशास्त्र विषयाचे मुद्देसूद, साधार आणि नवीन दृष्टिकोनानुसार विवेचन केलेले होते, म्हणूनच ते त्या उच्च पदव्या मिळविण्यात यशस्वी झाले होते. त्यानंतर त्यांनी समाज, मानववंश, धर्म, राजकारण इत्यादीशी संबंधित विषयांवरही उत्तम इंग्रजी भाषेत उत्कृष्ट ग्रंथ लिहिलेले होते आणि लिहीतही होते. डॉ. आंबेडकर यांचे उत्तम इंग्रजी भाषेत मुद्देसूद, साधार आणि नवीन दृष्टीकोनानुसार विषयाचे विवेचन करीत बहुविध विषयांवर ग्रंथलेखन करणे, हे स्वतंत्र भारताच्या घटनेचा मसुदा तयार करताना आणि लिहिताना अतिशय उपयोगी पडणारे होते.

(४) डॉ. आंबेडकर यांच्या प्रखर राष्ट्रप्रेमी आणि महान देशभक्त असण्याविषयी अढळ विश्वास निर्माण झाला होता. त्यांनी १७ डिसेंबर १९४६ रोजी घटना समितीत जे दूरदृष्टीचे भाषण केले होते, त्या भाषणात त्यांनी हिंदुस्थानच्या विघटनात सर्वांचेंच नुकसान आहे, असे समजावून स्पष्टपणे सांगितले होते, की अखंड हिंदुस्थानातच सर्व जातींच्या, पंथांच्या आणि धर्माच्या लोकांचे हित आहे. आपल्या अशा सकारात्मक भूमिकेमुळेच डॉ. आंबेडकरांनी अस्पृश्यांच्या हितासाठी कधीही हिंदुस्थानच्या विघटनाची मागणी केलेली नव्हती. म्हणून विश्वासपूर्वक वाटत होते, की डॉ. आंबेडकर स्वतंत्र भारताच्या सामाजिक, राजकीय, आर्थिक, सांस्कृतिक अशा विविधांगी उन्नतीचे अधिष्ठान होऊ शकेल, अशीच राज्यघटना निर्माण करू शकतील आणि स्वांतत्र्य, समता, बंधुत्व आणि लोकशाही या जीवनमूल्यांना केंद्रस्थानी ठेवूनच लोकहितकारी व देशहितकारी राज्यघटना तयार करण्यात अवश्य यशस्वी होतील.