टाळेबंदी म्हणजेच लेऑफ च्यावेळी नोकरी गमावल्यावर पुढच्या वेळी जेव्हा इतर नोकऱ्यांसाठी मुलाखत द्यायची वेळ येईल तेव्हा तुम्ही काय सांगाल? हा एक खूप कठीण त्याचबरोबर महत्वाचा टप्पा असू शकतो. कामावरून काढून टाकण्याचे कारण देताना तुम्ही म्हणू शकता की हा एका मोठया लेऑफचा भाग होता तसे सांगितल्यास बहुतेक मुलाखतदार समजूनही घेतील.
बातमी -:
तंत्रज्ञान क्षेत्रात सध्या सुरू असलेल्या टाळेबंदीमुळे (लेऑफमुळे) गोंधळाचे वातावरण आहे.अनेक कंपन्या विविध विभागांमधील कर्मचाऱ्यांना नोकरीवरून कमी करत आहे. Amazon, Apple आणि Byju सारख्या मोठ्या कंपन्यांनी अलीकडेच कर्मचारी कपात केली आहे. यापैकी बऱ्याच कंपन्यानी साथीच्या रोगाच्या (Pandemic) काळामध्ये संघटनात्मक बिजनेस संरचना तयार करणे आणि वर्कफोर्स कमी करणे यासारखी सामान्य कारणे दिली आहेत.
Layoffs.fyi वर आधारित डेटा प्रमाणे, 2024 मध्ये आतापर्यंत 235 कंपन्यांनी 57,785 कर्मचाऱ्यांना कामावरून काढून टाकले आहे. जानेवारीमध्ये 121 कंपन्यांनी 34,007 कर्मचाऱ्यांना काढून टाकले आहे आणि फेब्रुवारीमध्ये 74 कंपन्यांनी 15,379 नोकऱ्या कमी केल्या आहेत. मार्चमध्ये टाळेबंदीमध्ये लक्षणीय घट झाली असली तरी, हा महिना डेलच्या सर्वात मोठ्या टाळेबंदीने चिन्हांकित केला गेला कारण कंपनीने 13,000 नोकऱ्या कमी केल्या.
टाळेबंदी (Layoff) चा इतिहास
भारतातील टाळेबंदी (Layoff) इतिहास खूप जुना आहे. गेल्या अनेक वर्षांत, भारताने मोठ्या प्रमाणावर नोकऱ्यांमध्ये कपात आणि कामगार कपातीची अनेक लक्षणीय उदाहरणे पाहिली आहेत.
1. औद्योगिक पुनर्रचना (1990): 1990 च्या सुरुवातीचा काळ हा भारतातील आर्थिक उदारीकरणाचा काळ होता. अनेक सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांची पुनर्रचना आणि खाजगीकरण झाली, ज्यामुळे कंपन्यांनी कामकाज सुरळीत करण्याचा आणि कार्यक्षमता सुधारण्याचा प्रयत्न केला ज्यामुळे टाळेबंदी करण्यात झाली.
2.माहिती तंत्रज्ञान (IT) क्षेत्र (2000): 2000 च्या दशकाच्या सुरुवातीच्या सुमारास डॉट-कॉमचा बबल फुटला असताना, भारतीय आयटी क्षेत्राने Layoff ची पहिली मोठी लाट अनुभवली. इन्फोसिस आणि विप्रो सारख्या दिग्गजांसह अनेक आयटी कंपन्यांना घटलेली मागणी आणि बाजारातील अनिश्चिततेमुळे त्यांच्या कर्मचाऱ्यांची संख्या कमी केली.
3. जागतिक आर्थिक संकट (2008-2009): 2008 च्या जागतिक आर्थिक संकटाचा भारतीय अर्थव्यवस्थेवर लक्षणीय परिणाम झाला. अनेक उद्योगांना, विशेषत: वस्त्रोद्योग आणि उत्पादनासारख्या निर्यात-केंद्रित क्षेत्रांना आंतरराष्ट्रीय बाजारातील मागणी कमी झाल्यामुळे Layoff चा सामना करावा लागला.
4. ऑटोमोबाईल इंडस्ट्री (२०१०): २०१० च्या दशकाच्या मध्यात, आर्थिक मंदी, धोरणातील बदल (बीएस-VI) आणि ग्राहकांच्या पसंती विकसित करणे यासारख्या घटकांच्या संयोजनामुळे भारतीय ऑटोमोबाईल उद्योगात टाळेबंदी व उत्पादनात कपात करण्यात आली.
5. स्टार्टअप्स आणि ई-कॉमर्स (2015-2016): भारतातील स्टार्टअप्सच्या वाढीमुळे व त्यांच्या एकत्रीकरणामुळे शाश्वत वाढ (Sustainable growth) आणि नफा मिळविण्यासाठी धडपडणाऱ्या कंपन्यांमध्ये Layoff चा कालावधी निर्माण झाला. ई-कॉमर्स आणि फूड डिलिव्हरी यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये हा कल लक्षणीय होता.
6. COVID-19 महामारी (2020-2021): कोविड-19 महामारी आणि त्यानंतरच्या लॉकडाऊनचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर गंभीर परिणाम झाला. परिणामी विविध क्षेत्रातील नोकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले. विशेषत: विमान वाहतूक आणि किरकोळ क्षेत्रातील अनेक व्यवसायांना तात्पुरते किंवा कायमस्वरूपी ऑपरेशन्स कमी करावे लागले किंवा बंद करावे लागले.
प्रशिक्षकांचे मार्गदर्शन
नोकरी गमावणे कधीही सोपे नसते. तुम्हाला कोणी कामावरून काढून टाकले किंवा स्वत: काही कारणामुळे नोकरी सोडणे. दोन्ही ठिकाणी आर्थिक आणि भावनिक दृष्ट्या नोकरी गमावणे हे खूप कठीण आहे.
त्यात सध्याच्या Layoff च्या परिस्थितीला विसरणे कठीण आहे. आपल्या पुढील नोकरीसाठी मुलाखत देणेही तितकेच कठीण असू शकते. साहजिकपणे, मुलाखतदार आपल्या शेवटच्या नोकरीचे काय झाले हे विचारतातच. मग त्यांना काय सांगावे?
यावर तज्ञानी आपले मत मांडले आहे. त्यांनी काय सल्ला दिला आहे ते येथे आहे:
सर्वसाधारण परिस्थितित ‘नोकरीवरून काढून टाकले आहे’ या कारणापेक्षा ‘Layoff मध्ये नोकरी गमावली’ हे कारण जास्त समजून घेतात. शेवटी, तुमच्या सोबत अनेक सहकाऱ्यांनीही नोकरी गमावलेली असते.
“जेव्हा कंपन्यांमध्ये टाळेबंदी केली जाते, तेव्हा ते बऱ्याचदा त्यांच्या नोकऱ्या गमावणाऱ्या कर्मचाऱ्यांचे वाईट व्हावे म्हणून होत नाही. खरे तर, कंपनी स्वत: च्या लोकांची नव्हे तर विशिष्ट रोलची जे त्यांना त्या वेळेस उपयुक्त वाटत नसतात त्याची कपात करीत असते. असे करिअर प्रशिक्षक मेरी जी. मॅकइन्टायर (yourofficecoach च्या संस्थापिका) यांनी सांगितले आहे
तुम्हाला मुलाखतीत तुमच्या लेऑफ बद्दल विचारतील तेव्हा, करिअर प्रशिक्षक डोरिअन सेंट फ्लेर (yourcareergirl च्या संस्थापिका) असे काहीतरी सांगण्याचा सल्ला देतात, की “माझ्या मागच्या कंपनीमध्ये मोठ्या प्रमाणात टाळेबंदीचा परिणाम झाला होता आणि दुर्दैवाने नोकरी आणि संसाधनांबाबत कंपनीला काही निर्णय घ्यावे लागले आणि त्यामुळे माझे पदही कमी करण्यात आले”.
जर तुम्ही अगदीच फ्रेशर असाल किंवा जूनियर पदावर असाल, तर तुम्ही याचा उल्लेख नक्की करावा, कारण यामुळे तुमच्याकडे नकारात्मक विचाराने न बघता तुमची लेऑफ बद्दलची परिस्थिती जाणून घेण्यास recruiter ला मदतच होईल.
मागील कंपनीच्या लेऑफच्या अगोदरच्या फेऱ्यांमध्ये तुम्ही टिकून राहिला होता हे देखील तुम्ही नमूद करू शकता. तुम्ही म्हणू शकता की,”कंपनी लेऑफच्या अनेक टप्प्यांमधून जात होती आणि माझ्या बॉसने त्यापासून मला शक्य तितक्या लांब कसे ठेवायचे हे शोधण्याचा खरोखर प्रयत्न केला, परंतु शेवटी दुर्दैवाने, आमच्या कंपनीच्या अंतिम लेऑफच्या फेरीमधील कर्मचाऱ्यांपैकी मी देखील एक होतो/होते”.
“सेंट फ्लेर म्हणाल्या, यावरून असे दिसून येते की “तुमचे तुमच्या बॉसशी चांगले संबंध होते आणि तुम्ही काही प्रकारचे उत्कृष्ट कर्मचारी असाल कारण ते तुम्ही पहिल्या फेरीमध्ये न याव असा प्रयत्न करत होते”.मेरी मॅकइन्टायर सांगतात की जेव्हा तुम्हाला कामावरून काढून टाकले जाईल, तेव्हा भविष्यातील बॉसना तुम्ही नोकरी सोडण्याबद्दल कसे समजावून सांगितले काय सांगाल याचा जरूर विचार करा.
मेरी मॅकइन्टायर असा सल्ला देतात की जर पुढील मुलाखतीत लेआउटच्या पडताळणीसाठी काही विचारणा केल्यास त्यांना प्रूफ म्हणून कोणत्या डॉक्युमेंट्स दाखवाव्यात हे लेऑफ करणाऱ्या कंपनीच्या HR ला विचारावे.
त्या म्हणतात की, काही प्रकरणांमध्ये तुम्ही तुमच्या जुन्या कंपनीला तुम्हाला काढून टाकण्याऐवजी राजीनामा देण्यास पटवून देऊ शकता त्यामुळे मुलाखतदारांना परस्पर निर्णयाने ही कृती करण्यात आली हे पटवून देऊ शकता. मॅकइन्टायर म्हणतात, लेऑफ करणाऱ्या कंपनीकडून त्या घटनांमध्ये एक संदर्भ पत्र (letters of reference) मिळविण्याचे उद्दिष्ट ठेवा जे तुम्ही तुमच्या अर्ज प्रक्रियेत वापरू शकता.
आता पुढे काय?
अशी कल्पना करा की तुम्ही नोकरीच्या मुलाखतीसाठी गेले आहात आणि ते तुम्हाला तुम्ही सोडलेल्या मागील नोकरीबद्दल विचारणा करीत आहेत. त्या सल्ला देतात की तुमचे उत्तर सोपे आणि छोटे ठेवा.
तुम्ही कंपनी सोडली याचा थोडक्यात उल्लेख करा: तुम्ही असे काहीतरी म्हणू शकता, “मी आता माझ्या पूर्वीच्या कंपनीत नाही. मी ऑक्टोबरमध्ये कंपनी सोडली आहे.”
मग, तुम्ही का सोडले याबद्दल बरेच काही बोलण्याऐवजी, तुम्हाला या नवीन नोकरीमध्ये स्वारस्य का आहे ते स्पष्ट करा. तुम्ही म्हणू शकता, “मी सध्या अशा भूमिकेच्या शोधात आहे जिथे मी माझी कौशल्ये X, Y, आणि Z सारख्या कंपनी मध्ये वापरू शकेन. म्हणूनच तुमच्या कंपनीतील ही पोजिशन माझ्यासाठी खूप मनोरंजक/exciting वाटत आहे.”
हे एखाद्या राजकारण्यासारखे आहे – ते प्रश्नाचे उत्तर देतात परंतु सकारात्मक पद्धत जास्त हायलाइट करून स्वतःबद्दल बोलण्याट ऐवजी तुमच्यासाठी ते काय करू शकतात ह्याची जाणीव करून देतात !
सेंट फ्लेर म्हणतात की , “कामावरून काढून टाकणे किंवा ले ऑफ याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही चांगले परफॉर्मर नाही किंवा तुम्ही दुसरी नोकरी मिळवण्यास पात्र नाही आहात”. तुमच्या डिसमिसबद्दल तुम्ही ज्या प्रकारे विचार करता ते ‘तुमच्या संपूर्ण नोकरी शोध प्रक्रियेवर परिणाम करते’.
शेवटी सेंट फ्लेर म्हणाल्या की “तुमच्यासाठी पुढची योग्य पायरी कोणती आहे हे शोधणे तुमच्यासाठी महत्त्वाचे आहे,”. “तुम्हाला काय करायचे आहे, तुम्ही कोणत्या स्तरावर आहात, तुम्ही कोणती कौशल्ये मिळवण्याचा प्रयत्न करत आहात आणि मागील भूमिकेतून तुम्ही कोणते धडे शिकलात यावर आधारित तुमच्यासाठी पुढील सर्वोत्तम शोधण्याचा प्रयत्न करा, तुम्ही अडकला असलात तरीही स्वतःच अशा संकटातून बाहेर पडाल”
नोकरी शोधताना विचार करण्याच्या गोष्टी
1. तुमच्या वित्ताचे/पैशाचे मूल्यांकन करा: तुमच्या आर्थिक परिस्थितीचा आढावा घ्या आणि जोपर्यंत तुम्ही दुसरी नोकरी मिळवत नाही तोपर्यंत तुमचे खर्च व्यवस्थापित करण्यासाठी बजेट तयार करा. बेरोजगारीचे फायदे किंवा तुमच्याकडे असलेल्या बचतीचा विचार करा.
2. तुमचा रेझ्युमे आणि लिंक्डइन प्रोफाइल अपडेट करा: तुम्ही शोधत असलेल्या नोकरीच्या प्रकाराशी संबंधित तुमची कौशल्ये आणि अनुभव हायलाइट करण्यासाठी तुमचा रेझ्युमे तयार करा. तसेच, तुमची सर्वात अलीकडील स्थिती आणि कौशल्यांसह तुमचे LinkedIn प्रोफाइल अपडेट करा.
3. नेटवर्क: माजी सहकारी, मार्गदर्शक, मित्र आणि उद्योग संपर्कांपर्यंत पोहोचा. तुम्ही नवीन संधी शोधत आहात हे त्यांना कळू द्या आणि त्यांच्याकडे काही लीड किंवा सल्ला आहे का ते विचारा. नेटवर्किंगमुळे बऱ्याचदा नोकरीच्या संधी मिळू शकतात ज्यांची सार्वजनिकरित्या जाहिरात केली जात नाही अशी पदे मिळण्यास मदत होते.
5. करिअरचे पर्याय एक्सप्लोर करा: तुमच्या करिअरच्या उद्दिष्टांचे पुनर्मूल्यांकन/ पडताळणी करण्यासाठी ही संधी घ्या आणि तुम्हाला अशीच भूमिका करायची आहे की नवीन उद्योग किंवा करिअरचे मार्ग एक्सप्लोर करायचे आहेत याचा विचार करा.
6. अपस्किल किंवा रिस्किल: तुमच्या क्षेत्रात किंवा इच्छित उद्योगात तुम्हाला अधिक डिमांडिंग बनवणारी कौशल्ये किंवा प्रमाणपत्रे (सर्टिफिकेट) असल्यास, पुढील शिक्षण किंवा प्रशिक्षणामध्ये गुंतवणूक करण्याचा विचार करा.
7. सकारात्मक आणि चिकाटीने विचार करा : नोकरी शोधणे आव्हानात्मक असू शकते आणि वेळ लागू शकतो, परंतु सकारात्मक राहण्याचा प्रयत्न करा आणि सक्रिय दृष्टिकोन राखा. स्वतःला प्रेरित ठेवण्यासाठी आपल्या नोकरी शोधकार्याची दररोज किंवा साप्ताहिक लक्ष्ये सेट करा.
8. तात्पुरत्या किंवा फ्रीलान्स कामाचा विचार करा: तुम्ही कायमस्वरूपी पद शोधत असताना तात्पुरते किंवा फ्रीलान्स काम उत्पन्न देऊ शकते. हे तुम्हाला तुमचे नेटवर्क विस्तृत करण्यात आणि अतिरिक्त अनुभव मिळविण्यात देखील मदत करू शकते.
9. स्वतःची काळजी घ्या: नोकरी गमावणे तणावपूर्ण असू शकते, म्हणून या काळात तुमचे कल्याण राखण्यात मदत करण्यासाठी व्यायाम, छंद आणि प्रियजनांसोबत वेळ घालवणे यासारख्या स्वत: ची काळजी घेण्याच्या क्रियाकलापांना प्राधान्य द्या.
10. अजिबात संकोच करू नका: जर तुम्ही कामावरून कमी झाल्यामुळे भावनिक किंवा मानसिकरित्या संघर्ष करत असाल तर, मित्र, कुटुंब किंवा व्यावसायिक सल्लागार असोत, सपोर्ट नेटवर्कशी संपर्क साधण्यास अजिबात संकोच करू नका.
लेऑफ नंतर कर्मचाऱ्यांनी आधीच्या कंपनीकडून काय मागणी करावी
1. भरपाई पॅकेज: ज्या कर्मचाऱ्यांना कामावरून काढून टाकण्यात आले आहे त्यांनी भरपाई पॅकेजसाठी मागणी केली पाहिजे, ज्यामध्ये न वापरलेल्या सुट्टीच्या वेळेसाठी पेमेंट, विस्तारित आरोग्य लाभ आणि नवीन नोकरी मिळण्याचा कालावधी पर्यंतचा पगार यांचा समावेश असू शकतो.
2. पुनर्रोजगार सहाय्य: नवीन रोजगार शोधण्यात मदतीची मागणी करा, जसे की करियर समुपदेशन, नोकरी नियुक्ती सहाय्य किंवा कौशल्ये व विक्रीयोग्यता वाढविण्यासाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम.
3. संदर्भ आणि शिफारस: नोकरी शोध प्रक्रियेत मदत करण्यासाठी नियोक्ताकडून सकारात्मक संदर्भ किंवा शिफारसीची विनंती करा. नवीन रोजगाराच्या संधी सुरक्षित करण्यासाठी हे महत्त्वपूर्ण ठरू शकते.
4. पारदर्शकता आणि संप्रेषण: Layoff ची कारणे, कामावरून कमी करण्यासाठी कर्मचारी निवडताना वापरलेले निकष आणि भविष्यातील पुनर्भरती किंवा संस्थात्मक पुनर्रचनेच्या कोणत्याही योजनांबाबत स्पष्ट आणि पारदर्शक संवादाची मागणी करा.
5. कायदेशीर हक्क आणि संरक्षण: संस्था टाळेबंदीसंबंधी सर्व कायदेशीर आवश्यकतांचे पालन करत आहे का याची खात्री करा, ज्यात पुरेशी सूचना देणे, संबंधित कामगार कायद्यांचे पालन करणे आणि कोणत्याही कराराच्या जबाबदाऱ्या पूर्ण करणे समाविष्ट आहे.
6. भावनिक समर्थन: नोकरीवरून कमी करण्याच्या भावनिक प्रभावाचा सामना करण्यासाठी समुपदेशन किंवा समर्थन सेवांमध्ये प्रवेशाची विनंती करा, विशेषत: प्रक्रिया विशेषतः तणावपूर्ण किंवा क्लेशकारक असल्यास.
7. पुनर्प्रशिक्षण किंवा शिक्षणाच्या संधी: जर टाळेबंदी संस्थेच्या फोकस किंवा उद्योगाच्या ट्रेंडमध्ये बदल झाल्यामुळे असेल तर, नवीन करिअर मार्गांशी संबंधित कौशल्ये विकसित करण्यात मदत करण्यासाठी पुनर्प्रशिक्षण कार्यक्रम किंवा शैक्षणिक संधींमध्ये प्रवेशाची मागणी करा.